Layer 2 là một mảng tiềm năng không hề yếu kém so với các Layer 1. Tuy nhiên, để thật sự hiểu rõ Layer 2 là gì và đưa ra quyết định đầu tư thì hãy cùng Coin68 tìm hiểu thật kỹ qua bài viết dưới đây nhé!

Layer2 là gì?

Layer 2 là gì?

Blockchain Layer 2 hay gọi tắt là Layer 2 là tên gọi chung cho các giải pháp được phát triển trên Layer 1 nhằm mở rộng mạng lưới nhưng không thay đổi những đặc tính tốt trên Layer 1 mà nó phụ thuộc.

Tuy nhiên để hiểu rõ hơn về Layer 2, chúng ta cần phải biết về Layer 1 là gì? Nếu chưa biết thì bạn có thể tìm hiểu thêm tại đây: Layer 1 Blockchain là gì? Cơ sở hạ tầng quan trọng trong crypto.

Để dễ hiểu, blockchain Layer 1 được xem một hệ thống cơ sở để xác thực và hoàn thiện giao dịch mà không phụ thuộc vào bất kỳ blockchain nào khác.

Ví dụ: Ethereum và Bitcoin là những ví dụ điển hình của blockchain Layer 1 bởi vì chúng thỏa mãn tiêu chuẩn sau:

• Hệ thống bảo mật và xác thực thông qua mạng các nodes
• Nhóm sản xuất khối (block producers) 
• Lưu trữ lịch sử giao dịch
• Cơ chế đồng thuận Consensus

Mặc dù Layer 2 có thể áp dụng cho bất kỳ loại blockchain nào, nhưng hiện tại, chỉ các giải pháp Layer 2 của Ethereum được quan tâm nhiều nhất từ phía cộng đồng nhà đầu tư và người dùng. Điều này cho thấy các giải pháp Layer 2 cho Ethereum đang phát triển mạnh mẽ và được đánh giá là xu hướng được đón nhận rộng rãi trong cộng đồng blockchain.

Vậy tại sao Layer 2 lại chỉ phát triển trên Ethereum mà không phải trên các blockchain khác như BNB Chain, Solana và Avalanche?

Lý do là bởi giá trị toàn bộ hệ sinh thái của Ethereum lớn hơn rất nhiều và có số lượng người hoạt động trên mạng lưới đông hơn so với các blockchain Layer 1 khác như BNB Chain và Solana. Cũng chính bởi vì điều này ảnh hưởng rất lớn tới trải nghiệm người dùng khi phí gas tăng cao và tốc độ giao dịch chậm.

Điều này thúc đẩy sự phát triển và áp dụng của giải pháp Layer 2 trên Ethereum nhằm giải quyết các vấn đề này một cách hiệu quả. Với mục tiêu giảm bớt gánh nặng trên Ethereum, các dự án Layer 2 có thể cung cấp khả năng xử lý giao dịch nhanh hơn và phí thấp hơn, đồng thời thừa hưởng được sự bảo mật và tính phi tập trung từ Ethereum tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dùng tham gia vào các hoạt động blockchain mà không phải lo lắng về việc chi phí và thời gian giao dịch.

Cách mà Layer 2 giải quyết các vấn đề của Layer 1

Các vấn đề và giải pháp cho Layer 1

Vấn đề chung của Layer 1

Các nền tảng Layer 1 đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển ứng dụng phi tập trung (Dapp) và tuân thủ nguyên tắc bảo mật cùng tính phi tập trung của blockchain. Tuy nhiên, việc mở rộng vẫn là một thách thức lớn, đặc biệt đối với Ethereum.

Nguyên nhân chính là cơ chế xác thực giao dịch trên blockchain. Mỗi giao dịch yêu cầu xác thực từ các node hoạt động và chỉ có sự đồng thuận từ các node, giao dịch mới được thêm vào. Khi người dùng tăng và node giới hạn, quá tải mạng xảy ra, gây tắc nghẽn và tăng phí giao dịch.

Không chỉ Ethereum, các blockchain Layer 1 khác như Bitcoin cũng đối mặt với vấn đề tương tự. Ethereum xử lý khoảng 25 giao dịch/giây, Bitcoin khoảng 7 giao dịch/giây. BNB Chain, Avalanche cũng thường gặp tắc nghẽn do tăng giao dịch, dẫn đến tăng phí.

Tất cả khó khăn này thúc đẩy cần phát triển giải pháp mở rộng mạng, kể cả tầng Layer 2 giảm áp lực cho Layer 1. Sự cải tiến này giúp giải quyết vấn đề mở rộng, đáp ứng nhu cầu người dùng tăng.

Cách mà Layer 2 mang lại giải pháp cho Layer 1

Theo định hướng phát triển của các Layer 2 đều có những điểm chung như sau:

• Mở rộng khả năng xử lý: Layer 2 tăng khả năng xử lý giao dịch, giảm tắc nghẽn mạng và mở rộng băng thông, từ đó giúp giải quyết vấn đề về sự cản trở trong việc thực hiện giao dịch.
• Giảm chi phí: Layer 2 giảm chi phí cho người dùng thông qua các biện pháp khác nhau, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc sử dụng.
• Bảo lưu tính năng bảo mật và phi tập trung: Layer 2 duy trì tính bảo mật và phi tập trung từ Layer 1, đồng thời tăng khả năng mở rộng mạng lưới

Theo dự định thì các Layer 2 sẽ đáp ứng được các nhu cầu nhưng trên thực tế thì các vấn đề này vẫn còn chưa giải quyết triệt để.

Ví dụ: Về vấn đề bảo mật thì cơ chế Optimistic Rollups của Optimism vẫn còn là một vấn đề khá lớn, và tốc độ giao dịch của ZK-Rollups còn chậm so với nhu cầu hiện tại. Tuy nhiên, hai giải pháp này vẫn nhận được sự chú ý nhất tại hiện tại của mỗi người. Điều này cho thấy quá trình để Layer 2 trở nên hoàn mỹ vẫn còn là một quãng đường dài.

Điều thứ hai là sự di chuyển tài sản giữa các Layer 2 (chỉ Layer 2 trên Ethereum) vẫn còn hạn chế rất lớn, cụ thể là thời gian di chuyển tài sản và phí giao dịch.

• Nếu không sử dụng bridge thì người dùng cần sử dụng Ethereum như một trạm trung chuyển tài sản của bạn, nhưng điều này sẽ tốn kha khá thời gian và tiền bạc của bạn dù Ethereum đã giảm đi phần nào phí giao dịch.
• Nếu sử dụng các công cụ như bridge hoặc các sản phẩm tương tự, bạn sẽ không tốn thời gian, chi phí sử dụng cũng giảm nhưng so với một giao dịch thông thường thì nó vẫn khá là lớn.

Điều này dẫn đến kết quả là dòng tiền từ Ethereum đi qua Layer 2 và chảy ngược về Ethereum chứ không di chuyển sang các Layer 2 khác vì tính hạn chế trong thời gian và chi phí giao dịch. Cũng bởi vì thế, nếu hệ sinh thái của một Layer 2 nào đó không còn hấp dẫn sẽ dẫn đến vấn đề thanh khoản yếu dần và biến mất. Nếu xảy ra những việc như vậy thường xuyên thì cơ sở hạ tầng của DeFi sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Mặc dù có những điểm yếu như được nêu trên, nhưng không thể phủ định sự cố gắng thay đổi và tiến bộ công nghệ của những giải pháp Layer 2 qua thời gian.

Ngoài ra, Ethereum đã cập nhật EIP-4844 và bản cập nhật này có thể giúp giảm thiểu được lượng phí gas tiêu tốn trong hệ sinh thái Ethereum, đặc biệt là với các giải pháp Rollups. Bên cạnh đó, các giải pháp ZK-Rollups thậm chí còn làm tốt hơn khi có mức gas thấp hơn 40-100 lần so với Layer 1 của Ethereum.

Giải pháp Layer 2 đang trending

Cũng bởi vì bản cập nhật EIP-4484 nên sự chú ý của các nhà đầu tư phần lớn sẽ tập trung vào các Layer 2 sử dụng cơ chế Rollups và đặc biệt là zk-Rollups bởi vì hầu hết các dự án sử dụng phương pháp zk-Rollups vẫn chưa có token và dự kiến sẽ có những đợt airdrop “khủng”.

- Xem thêm: So sánh giữa Optimistic Rollups và ZK-Rollups – Đâu là giải pháp tốt nhất cho Layer 2 trên Ethereum?

Optimistic Rollups

Tổng quan

Optimistic Rollups là một giải pháp đầy tiềm năng dành cho các mục đích mở rộng các hợp đồng thông minh trên Ethereum trong thời gian ngắn. 

Mô tả mô hình hoạt động của Rollups

Đặc điểm:

• Bởi vì Optimistic Rollups tuân thủ EVM và Solidity, nên cung cấp cho các nhà phát triển chức năng tương tự như Ethereum Layer 1.
• Layer 1 có nhiệm vụ lưu trữ tất cả dữ liệu giao dịch, làm cho nó trở thành một giải pháp an toàn và phi tập trung.

Dự án nổi bật bao gồm:

Optimism

Optimism là một giải pháp Layer 2 mở rộng cho Ethereum được phát triển nhằm giúp người dùng giảm phí giao dịch và tăng tốc độ giao dịch để mang lại trải nghiệm người dùng tốt hơn. Optimism được xây dựng dựa trên công nghệ Optimistic Rollups.

Arbitrum

Arbitrum là một giải pháp Layer 2 được thiết kế để cải thiện các hợp đồng thông minh Ethereum mà cụ thể là giúp tăng tốc độ và khả năng mở rộng của chúng, đồng thời bổ sung các tính năng bảo mật bổ sung để khởi động.

ZK-Rollups

Cơ chế hoạt động của ZK-Rollups. Nguồn: CoinMarketCap

Tổng quan

Giải pháp Zero-knowledge hay còn gọi là ZK-Rollups có khả năng “Rollups” hàng trăm giao dịch ra off-chain và tạo ra các bằng chứng mật mã SNARK. Đây được coi là bằng chứng hợp lệ và được lưu trên Layer 1 – Ethereum.

Đặc điểm:

• ZK-Rollups giảm lượng dữ liệu cần thiết để xác thực khối, cho phép hoàn thành nhanh hơn và với chi phí thấp hơn.
• Không có sự chậm trễ trong việc chuyển tiền từ Layer 2 sang Layer 1 bằng ZK-Rollups. Điều này là do hợp đồng ZK-rollup trước đây đã xác minh tính hợp pháp của tiền thông qua bằng chứng hợp lệ.
• Các cuộc tấn công, hack sẽ không thể ảnh hưởng đến ZK-Rollups.
• Vì dữ liệu vẫn được giữ ở Layer 1 nên mạng vẫn giữ được trạng thái phi tập trung và an toàn.

Dự án nổi bật bao gồm:

zkSync

zkSync là giải pháp Layer 2 thuộc nhóm ZK-Rollups và được phát triển bởi đội ngũ của Matter Labs. Triển khai mainnet từ tháng 06/2020, zkSync đã giúp xử lý 4 triệu giao dịch (tính đến thời điểm bài viết).

Airdrop: Các bạn tham khảo thêm tại đây nhé.

Bạn có thể tìm hiểu thêm về hệ sinh thái của zkSync qua bài viết sau: Tổng quan về hệ sinh thái zkSync và những cơ hội trong thời gian tới.

Starknet

Starknet là một giải pháp Layer 2 được xây dựng và phát triển từ năm 2018, mục tiêu là mở rộng và khắc phục những điểm yếu của Ethereum.

Giải pháp Layer 2 khác

Plasma

Plasma là framework xây dựng DApps có thể mở rộng trên Ethereum được đề xuất bởi Vitalik Buterin và Joseph Poon.

Plasma Chain là blockchain hoàn toàn riêng biệt nhưng lại “được neo” vào Ethereum Mainnet nhưng các giao dịch sẽ được thực hiện off-chain với cơ chế hoàn toàn khác biệt với Ethereum.

Cấu trúc của Plasma cho phép tạo ra vô số các chuỗi khối con (child chain) có khả năng hoạt động độc lập, giao tiếp, tương tác với chuỗi khối gốc Ethereum bằng cách kết hợp các hợp đồng thông minh và Merkle-Tree.

Cơ chế Merkle-Tree cho phép tạo ra vô số các lớp các Child chain này có thể hoạt động và tạo ra ra các Child chain nữa giảm tải băng thông từ các Parent Chain (bao gồm Ethereum Mainnet). Tuy nhiên, dù các chain này có được một số bảo mật từ Ethereum (thông qua các bằng chứng gian lận – fraud proofs), tính bảo mật và hiệu quả của blockchain này bị ảnh hưởng bởi một số hạn chế về thiết kế

Các dự án sử dụng giải pháp Plasma hiện có là Loom Network và OMG Network. Tuy nhiên nhìn chung giai đoạn này những dự án sử dụng cơ chế Plasma không có qua nhiều ấn tượng nổi bật để thu hút ánh nhìn từ cộng đồng nhà đầu tư.

Channel

State Channel có thể được hiểu là một giao thức ngang hàng (P2P Protocol). Giao thức dạng này sẽ cho phép 2 hoặc nhiều người tham gia vào việc giao dịch và đưa kết quả giao dịch cuối cùng lên Blockchain.

Trong quá trình giao dịch, họ sẽ sử dụng Multisig wallet hoặc Multisig contract để quản lý.

Hai giao dịch này bao gồm:

• Giao dịch đầu tiên mở ra kết nối giữa blockchain layer 1 và Channel Layer 2
• Giao dịch thứ hai là giao dịch đóng kết nối giữa Blockchain Layer 1 và Layer 2

Từ đó Channel có thể loại bỏ hầu hết phần lớn các dữ liệu giao dịch không cần thiết ra khỏi Blockchain Layer 1 để tăng khả năng lưu trữ mỗi khối và tiết kiệm phí giao dịch.

Các dự án sử dụng cơ chế này là Bitcoin Lightning Network và Celer Network.

Validium

Validium là một giải pháp mở rộng khá tương tự với giải pháp zk-Rollups nhưng lại không có lưu dữ liệu giao dịch trên Ethereum Mainnet.

Mặc dù có rất nhiều nghi ngờ về tính khả dụng và độ tin cậy của phương pháp này, nhưng  vẫn không thể phủ định rằng phương pháp Validium có thể dẫn đến những cải tiến lớn về khả năng mở rộng với ~ 9.000 giao dịch trên một giây.

Immutable X là một dự án nổi bật trong mảng này.

Tổng kết

Tất cả những sự kiện trên tất cả như đều tập trung về mảng Layer 2 trên Ethereum như báo hiệu một xu hướng sắp bùng nổ mạnh mẽ trong thị trường crypto này. Vậy nên, có lẽ cơ hội sẽ tập trung quanh các dự án Layer 2, đặc biệt là các giải pháp Rollups mới sẽ thu hút được nhiều sự quan tâm và đầu tư nhất.

Mọi thông tin trong bài viết đều là những thông tin do Coin68 tổng hợp nghiên cứu và không được cấu thành lời khuyên đầu tư. Coin68 không chịu trách nhiệm với bất kỳ rủi ro trực tiếp và gián tiếp nào. Chúc các bạn thành công!