“Ethereum toang rồi! Phí gas thì quá cao, còn giải pháp mở rộng quy mô mạng lưới thì vẫn chưa thấy đâu cả.”
“Đúng rồi, hãy chuyển qua dùng các blockchain phí thấp hơn như Polkadot, Binance Smart Chain,… đi. Ethereum đã là quá khứ!”
Nếu là một người thường xuyên theo dõi thị trường tiền mã hóa, thì chắc hẳn bạn đã không dưới một lần nghe về những tuyên bố trên. Tất cả chúng đều là đúng, và là thứ mà mạng lưới Ethereum (ETH) đang phải đối mặt hàng ngày.
Tuy nhiên, sẽ là sai nếu khẳng định đội ngũ phát triển và cộng đồng của dự án tiền mã hóa LỚN THỨ HAI thế giới đã hoàn toàn đầu hàng và phó mặc cho số phận. Vậy họ đã chuẩn bị những giải pháp nào cho tương lai? Hãy cùng Coin68 khám phá nhé.
Coin68 Blog: Mở rộng mạng lưới thì quá chậm + Phí gas thì quá cao = Tương lai nào cho Ethereum?
Ngọn nguồn vấn đề
Ethereum có thể nói là một trong những blockchain tiên phong và có sức ảnh hưởng nhất trong lĩnh vực tiền mã hóa. Có rất nhiều công nghệ ngày nay trong thế giới crypto đều bắt nguồn trực tiếp hoặc lấy cảm hứng từ ETH, từ các hợp đồng thông minh (smart contract) kết hợp chuẩn token ERC-20 cho phép bất kỳ ai cũng có thể phát hành đồng tiền của mình, chuẩn token ERC-721 để phát hành NFT, cho đến thuật toán đồng thuận Proof-of-Stake. Ethereum thậm chí còn là “bệ phóng” đời đầu cho rất nhiều các dự án đã thành công như Binance (BNB), Chainlink (LINK), Dai (DAI), Tether (USDT),…
Ethereum cũng là nơi bắt nguồn trend DeFi hiện tại, với những cái tên Uniswap (UNI), SushiSwap (SUSHI), yearn.finance (YFI), Curve (CRV),…
Song, đó cũng chính là nguyên nhân khiến Ethereum gặp phải tình trạng ì ạch như hiện tại. Có thể nói tất cả những vấn đề của ETH lúc này đều xuất phát từ việc nó quá thành công. Hiện tại, đang có hàng chục nghìn dApp (ứng dụng phi tập trung) đang vận hành trên blockchain Ethereum, tranh giành tài nguyên trên chuỗi khối này. Hàng tỷ USD stablecoin được giao dịch trên mạng lưới ví thông qua hàng triệu giao dịch mỗi ngày.
Trong lúc giao dịch chờ được xử lý, chúng sẽ được đưa vào mempool của ETH, và đây là lúc cuộc “cạnh tranh” phí giao dịch bắt đầu. Vì Ethereum hiện đang sử dụng thuật toán đồng thuận Proof-of-Work (PoW), nên theo luật, mọi giao dịch đều phải được thợ đào xác nhận. Phương pháp này đảm bảo dữ liệu trên blockchain sẽ được bảo vệ với mức độ cao nhất, song nó lại phức tạp, tiêu tốn năng lượng và thời gian không cần thiết. Chưa hết, để được xác nhận nhanh nhất, tất cả các giao dịch trong mempool sẽ tranh nhau đẩy phí gas lên để trở nên hấp dẫn hơn trong mắt thợ đào, mô hình chung khiến những người đến sau cũng phải tăng phí nếu không muốn giao dịch của mình bị kẹt mãi trong hàng chờ xử lý.
Ethereum có giải pháp nào cho tương lai?
May mắn thay, có một số giải pháp mở rộng quy mô đang được phát triển, mỗi giải pháp đều có những tối ưu hóa và đánh đổi độc đáo của riêng chúng. Có hai loại giải pháp chính:
– Layer 2 (off-chain): Mở rộng quy mô ngoài chuỗi, đồng nghĩa với việc các giao dịch và tính toán được thực hiện bên ngoài Ethereum.
– Layer 1 (on-chain): Mở rộng quy mô là giải pháp trên chuỗi hoặc mở rộng quy mô giữ tất cả các giao dịch trên Ethereum.
Dài hạn: Ethereum 2.0 (Eth2) và Proof-of-Stake (PoS)
Ethereum 2.0 và Proof-of-Stake đều là các nâng cấp được triển khai trực tiếp trên blockchain Ethereum, do đó chúng sẽ rơi vào nhóm giải pháp Layer 1.
Đây chính là lý do khiến nhiều người lạc quan về triển vọng của nâng cấp Ethereum 2.0 nhất, bởi nó ra đời chính là nhằm giải quyết những vấn đề hiện tại của PoW. Eth2 sẽ tích hợp một thuật toán đồng thuận mới mang tên Proof-of-Stake, loại bỏ hoàn toàn thợ đào. Giao dịch trên mạng lưới sẽ được xác nhận bởi những người dùng nắm giữ ETH, khiến hoạt động này trở nên dễ dàng và tiết kiệm hơn. Proof-of-Stake đang trở thành xu hướng chủ đạo và được nhiều blockchain lớn khác đang sử dụng PoS gồm Cardano, Polkadot, Binance Smart Chain,…
Trong thời gian tới, Ethereum sẽ thực hiện lần lượt hai đợt hard fork là Berlin (tháng 04/2021) và London (tháng 07/2021) để tích hợp các tính năng mới phục vụ quá trình chuyển dịch sang Ethereum 2.0.
Trung hạn: Sharding
Vấn đề tắc nghẽn blockchain hiện tại được kỳ vọng sẽ được giải quyết trọn thông qua nâng cấp này. Theo đó, Sharding sẽ chia cơ sở hạ tầng của Ethereum ra thành nhiều mảng, xử lý đồng thời nhiều giao dịch và thực hiện các yêu cầu tính toán song song với nhau. Sharding vì thế sẽ giúp gia tăng đáng kế quy mô và hiệu năng của mạng lưới Ethereum, ít nhất là trên lý thuyết.
Ngắn hạn: Các giải pháp Layer 2
Chi tiết: Toàn cảnh về Bức tranh Layer 2
– State Channel (Kênh thanh toán)
Giải pháp này tương tự như những gì Lightning Network đang làm với Bitcoin. Nó cho phép người sử dụng lập các kênh thanh toán cục bộ với nhau mà không đưa giao dịch lên blockchain, trừ lúc mở và đóng kênh thanh toán.
Tuy nhiên, hạn chế của nó là chỉ giới hạn ứng dụng trong khía cạnh thanh toán, không thể giải quyết nhu cầu của các giao dịch liên quan đến hợp đồng thông minh. Bên cạnh đó, người sử dụng cần phải duy trì (khóa) một số tiền nhất định lại trong kênh để phục vụ hoạt động giao dịch, làm giảm khả năng thanh khoản của cá nhân.
Các giải pháp State Channel đã triển khai có thể kể đến là Connext, Statechannels, Kchannels, Perun và Raiden.
– Sidechain (Chuỗi phụ)
Sidechain là các blockchain độc lập vận hành bên cạnh Ethereum, sử dụng thuật toán đồng thuận và các tham số kỹ thuật riêng để xử lý giao dịch. Chúng sẽ chỉ tương tác với giao thức chính khi có nhu cầu nâng cấp toàn mạng lưới. Sidechain được tạo ra nhằm “giảm tải” áp lực giao dịch trên mạng lưới Ethereum và cho phép chạy được cả hợp đồng thông minh lẫn dApp.
Ưu điểm của Sidechain là cho phép người dùng tạo lập các Bridge (cầu nối) để chuyển token từ Ethereum sang để phục vụ hoạt động giao dịch. Nhiều chuỗi phụ thậm chí còn hỗ trợ cầu nối với các blockchain khác như Cardano.
Tuy nhiên, yếu điểm của các sidechain là không có được mức độ bảo mật như là Ethereum, do đó dễ trở thành mục tiêu tấn công từ bên ngoài lẫn bên trong và dẫn đến thất thoát token của người dùng.
– Plasma
Plasma có thể xem như là một chuỗi con của blockchain Ethereum, cung cấp khả năng giao dịch ở mức phí thấp. Hiện Plasma đã bắt đầu nhận được sự ứng dụng rộng rãi, nổi bật nhất là bởi dự án OMG Network (OmiseGo cũ).
Plasma còn có được được nhìn nhận với tư cách là phiên bản nâng cấp hơn của Sidechain, với ưu điểm chính nằm ở chỗ tài sản trên Plasma là hoàn toàn phi lưu ký, tức là chúng vẫn được giữ trên Ethereum, duy trì sự an toàn ở mức cao nhất có thể. Điều này loại bỏ những rủi ro bị tấn công mà có thể sẽ gặp phải ở sidechain.
Tuy nhiên, có ưu thì cũng phải có nhược. Một vấn đề lớn đối với Plasma là nó yêu cầu người sử dụng phải thường xuyên online và tải về một lượng lớn dữ liệu. Bên cạnh đó, Plasma không hỗ trợ giao dịch hợp đồng thông minh.
– Rollups
Rollups cho phép hàng nghìn giao dịch được nhóm lại trong một khối bản tổng hợp duy nhất. Nó có khả năng cung cấp thông lượng gấp 100 lần vì việc xuất bản một bản tóm tắt dữ liệu truyền ra bên ngoài Layer 1 ít nặng nề hơn và rẻ hơn so với lưu trữ và tính toán Layer 1. Dữ liệu tóm tắt vẫn được bảo mật trên Layer1 (Ethereum) mà không cần tính toán và lưu trữ đầy đủ trên chuỗi Ethereum.
Không giống như State channels, các khoản tiền trong Rollups được nắm giữ bởi một hợp đồng thông minh trong đó các nhà khai thác đặt tiền vào hợp đồng thông minh Layer 1. Tất cả các giao dịch xảy ra trên Layer 2 và có thể được thực hiện trên Layer 1 nếu người dùng tin rằng hoạt động của Layer 2 là không chính xác.
Rollups rất hữu ích trong việc giảm phí, cung cấp thông lượng giao dịch nhanh hơn và sự tham gia cởi mở cho người dùng. Có hai loại chính: Optimistic Rollups và ZK-Rollups.
+) Optimistic Rollups
Optimistic Rollups là một phương pháp tổng hợp các giao dịch bên trong một hợp đồng thông minh ETH ở bên ngoài blockchain (off-chain). Nó được kỳ vọng sẽ giúp giảm phí giao dịch và tắc nghẽn blockchain bằng cách tăng tốc độ giao dịch trên Ethereum từ 15-16 giao dịch/s lên hơn 1.000 giao dịch/s.
Mạng lưới Ethereum đang đến rất gần với Optimistic Rollups. Startup Optimism đã phát triển giải pháp này từ tháng 06/2019 và dự kiến sẽ giới thiệu mainnet sớm nhất là vào tháng 07/2021. Các giao thức và dApp đang vận hành trên blockchain ETH sẽ có thể dễ dàng kết nối với Optimism.
Công nghệ của Optimism còn đang được nhiều dự án tích hợp. Uniswap đang phát triển testnet Uniswap v3 có tích hợp giải pháp của Optimism. Testnet này hứa hẹn sẽ giảm phí gas từ 10 đến 100 lần, đồng thời giảm thời gian giao dịch về chỉ còn 169 mili giây. Synthetix với nền tảng Exchange đang thử nghiệm của họ cũng đang ghi nhận mức phí gas thấp hơn đến 143 lần và thời gian xác nhận chỉ 0,3 giây.
+) Zero Knowledge (ZK) Rollups
Trong khi Optimism giả định các giao dịch hợp lệ theo mặc định và chỉ chạy tính toán trong trường hợp có thách thức, ZK Rollups chạy tất cả tính toán ngoài chuỗi và gửi bằng chứng hợp lệ để được lưu trữ trên Ethereum.
Điều này khiến giao dịch tiến hành theo ZK Rollups trở nên cực kỳ bảo mật và không thể bị đảo ngược, nhưng đổi lại thì tốc độ thanh toán nhanh sẽ bị chậm hơn so với Optimistic Rollups.
– Validium
Validium sử dụng các bằng chứng hợp lệ (như ZK Rollups) nhưng dữ liệu không được lưu giữ trên chuỗi Ethereum. Tiền trong Validium được bảo mật vì mỗi lần chuyển khoản phải được ủy quyền. Giữ dữ liệu ngoài chuỗi chính có thể giúp đạt được mức 20.000 giao dịch/giây cho mỗi chuỗi Validium, có thể chạy song song với nhau.
Ưu điểm của giải pháp này là không có sự chậm trễ khi rút tiền và không dễ bị tấn công bởi các hệ thống gian lận. Tuy nhiên, nó chỉ mới hỗ trợ có giới hạn cho các hợp đồng thông minh và yêu cầu sức mạnh tính toán cao và 10 đến 30 phút để tạo bằng chứng ZK, điều này không hiệu quả về thời gian cũng như chi phí đối với các ứng dụng có thông lượng thấp.
Nhìn chung, Ethereum sắp sửa đạt được nhiều giải pháp mở rộng quy mô khả thi trong những tháng tới, thậm chí là trong những tuần tới nếu công tác thử nghiệm diễn ra suôn sẻ.
Điểm mặt các giải pháp Layer 2 đang được phát triển cho Ethereum. Nguồn: Kyros Ventures
Từ khóa mà ai cũng đang nhắc đến: EIP-1559
- Chi tiết: EIP-1559 có phải là giải pháp tối ưu cho mọi vấn đề của Ethereum?
Liên quan đến Ethereum, mà cụ thể hơn là phí giao dịch gas trên mạng lưới này, chắc hẳn bạn đã không dưới một lần nghe đến từ khóa “EIP-1559”. Đây là một đề xuất cải tiến giao thức Ethereum nhằm thay đổi cơ cấu trả phí giao dịch.
Như đã đề cập ở trên, vấn đề phí gas cao xuất phát từ việc có những người dùng sẵn sàng “chi đậm” để giao dịch của mình được thực hiện sớm hơn, từ đó vô tình (hoặc cố tình) đẩy mức phí gas mặt bằng chung lên cao. Nhằm giải quyết bất cập này, EIP-1559 sẽ đặt ra một mức phí cơ sở “BASEFEE” cho tất cả giao dịch, qua đó hình thành nên một “mức phí thị trường” chung. Người dùng chỉ cần nhấn “gửi giao dịch” là an tâm giao dịch sẽ được đưa vào block. BASEFEE sẽ còn được điều chỉnh theo từng block với mục tiêu sao cho mức phí gas trung bình của mỗi block sẽ luôn dao động quanh mốc 10 triệu gwei (khoảng 18 USD tính theo tỷ giá ETH/USD ở thời điểm thực hiện bài viết).
Nếu bạn vẫn muốn giao dịch được thực hiện nhanh hơn, bạn vẫn được quyền trả thêm phí trong giao dịch của mình. Tuy nhiên, mức phí của bạn sẽ không ảnh hưởng đến BASEFEE của các người dùng khác, loại bỏ bất cập liên quan đến phí giao dịch hiện nay.
Chưa hết, BASEFEE sẽ còn bị thiêu hủy sau khi block được xác nhận, đồng nghĩa với việc lượng ETH dùng làm phí giao dịch của block đó sẽ bị đốt vĩnh viễn, góp phần tạo tác động giảm phát lên đồng tiền mã hóa này.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng EIP-1559 vẫn không phải là câu trả lời cuối cùng cho vấn đề phí giao dịch. Trong trường hợp mạng lưới Ethereum trở nên tắc nghẽn, BASEFEE vẫn có thể tăng cao lên mức trung bình. Do đó, nó không được xem là một giải pháp mở rộng quy mô thực thụ, mà chỉ là một cơ chế điều chỉnh cách tính phí giao dịch cho công bằng hơn mà thôi. Bản thân EIP-1559 cũng đang gây ra nhiều tranh cãi giữa giới thợ đào và những người ủng hộ đề xuất này vì nó sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu của thợ đào.
EIP-1559 đã được cộng đồng Ethereum thông qua và sẽ chính thức tích hợp vào giao thức blockchain thông qua đợt hard fork London vào tháng 07/2021 tới.
Tổng kết
Trong khi đội ngũ phát triển Ethereum tiếp tục hoàn thiện Eth2, các dự án mở rộng quy mô độc lập đang đồng thời cung cấp kết hợp các công nghệ để cung cấp phuong án tối ưu tốt nhất. Sự bùng nổ của DeFi đã chứng minh rằng khả năng kết hợp là chìa khóa thành công, tận hưởng hiệu ứng mạng lưới. Tương tự, việc mở rộng quy mô Ethereum không phải là một cuộc đua giành lấy tất cả. Khả năng mở rộng thu được từ các cải tiến của Layer 1 và Layer 2 sẽ nhân lên trên nhau, đặc biệt nếu các dự án có thể làm việc cùng nhau cho các cơ chế mở rộng có thể tổng hợp. Tất cả đều vì mục tiêu chuyển đổi suôn sẻ sang PoS và Ethereum duy trì vị trí hàng đầu là nền tảng hợp đồng thông minh được các ứng dụng phi tập trung ưa chuộng và tin dùng nhất.
Coin68 tổng hợp
Có thể bạn quan tâm:
