Arbitrum hiện vẫn là một trong những dự án Layer-2 có sức hút lớn trên thị trường và được cộng đồng theo dõi rất nhiều bởi vì… dự án rất có khả năng sẽ tung ra chương trình retroactive có giá trị lớn trong thời gian tới. Vậy, bên cạnh sức hút từ việc retroactive, Arbitrum có đang làm tốt nhiệm vụ của một Layer-2? Anh em cùng mình tìm hiểu ngay trong bài viết này nhé!
Nhìn lại Arbitrum của năm 2022: Còn non trẻ và nhiều dư địa phát triển trong tương lai
Tổng quan về Arbitrum
Arbitrum là một bộ công nghệ được thiết kế để mở rộng Ethereum. Bạn có thể sử dụng chuỗi Arbitrum để làm tất cả những việc bạn làm trên Ethereum — sử dụng ứng dụng Web3, triển khai hợp đồng thông minh… với một chi phí rẻ hơn. Sản phẩm hàng đầu của dự án là Arbitrum Rollups – một giao thức Optimistic Rollups kế thừa sự bảo mật của Ethereum.
Sau khi ra mắt, Arbitrum đã nhanh chóng trở thành một trong những giải pháp Layer-2 hàng đầu cho Ethereum với nhiều ưu điểm như:
- Khả năng tương thích tốt với EVM, giúp cho các dự án trên Ethereum dễ dàng dịch chuyển sang Arbitrum.
- Phí giao dịch thấp hơn nhiều so với Ethereum, kể cả khi mà hiện tại Ethereum đã thành công trong việc ra mắt Ethereum 2.0 và giảm phí giao dịch đi đáng kể.
Sau khi mainet vào tháng 08/2021, Arbitrum đã nhanh chóng gọi được số vốn lên đến 120 triệu USD từ các quỹ đầu tư lớn như Lightspeed Venture Partners, Polychain Capital, Ribbit Capital, Redpoint Ventures, Pantera Capital, Alameda Research và tỷ phú Mark Cuban, nâng mức định giá của dự án lên thành 1,2 tỷ USD.
Tình hình hoạt động của Arbitrum
Về dòng tiền
Hiện tại, Arbitrum đang có tổng giá trị TVL khóa trong giao thức khoảng 2,2 tỷ USD, xếp top 1 trong số các layer-2 của Ethereum. Đáng chú ý, TVL trên Arbitrum gấp hai lần so với Optimism ở vị trí thứ 2.
Top các Layer-2 tính theo giá trị TVL được khoá trong giao thức – Nguồn: L2beat (03/01/2023)
Một trong những nguyên nhân lớn cho sự chênh lệch đáng kể giữa 2 dự án theo mình chính là vì… retroactive. Sau khi Optimism ra mắt token, một dòng tiền DeFi đã dịch chuyển trở lại Arbitrum để tìm kiếm cơ hội tiếp theo.
Bên cạnh lí do nói trên, hệ sinh thái Arbitrum cũng khá ổn định với thời gian đi vào hoạt động lâu dài hơn, các mảnh ghép và sản phẩm trên Arbitrum cũng rất đa dạng, giúp Layer-2 này nhanh chóng thu hút dòng tiền. Theo số liệu dòng tiền dịch chuyển giữa Ethereum và các Layer-2, Polygon đang là dự án L2 chiếm thị phần lớn nhất với khoảng 47,9%, tiếp theo chính là Arbitrum với 15,4% và Optimism chiếm 14%. Anh em có thể thấy dòng tiền vẫn đang rất ưu ái Arbitrum so với các Layer-2 mới khác.
Thị phần dòng tiền bridge giữa các chain với Ethereum (31/12/2022)
Hoạt động của chain
Biểu đồ thể hiện số lượng transaction trên Arbitrum (03/01/2023)
Kể từ sau khi mainet, giao dịch trên Arbitrum đã có sự tăng trưởng đáng kể. Tính chỉ riêng trong năm 2022, Arbitrum đã đạt tốc độ tăng trưởng giao dịch/ngày lên đến 1459,5% (tính tại thời điểm lập ATH – 573.713 txns/ngày). Hiện tại, số lượng transaction hằng ngày trên Arbitrum đang dao động trung bình khoảng hơn 200.000, tuy có sự sụt giảm (với sự trầm lắng của thị trường trong thời gian qua) nhưng vẫn rất đáng kể.
Có một điểm mà anh em cần lưu ý là mặc dù TVL trên Arbitrum cao gần như gấp hai lần so với Optimism, tuy vậy, thời điểm hiện tại, lượng transaction được thực hiện mỗi ngày trên Optimism lại vượt trội hơn rất nhiều so với Arbitrum.
Biểu đồ Daily Transaction trên Optimism – Nguồn: optimism.etherscan.io (03/01/2023)
Anh em có thể thấy số lượng transaction trên Optimism đang tăng rất mạnh và đạt trung bình gần 600.000 txns/ngày, gần như gấp 3 lần so với Arbitrum. Dữ liệu nói trên cho thấy dòng tiền trên Arbitrum tuy lớn nhưng đa phần “bất động”, tức chỉ được đưa vào hệ sinh thái để thực hiện các hoạt động yield farming hoặc cung cấp thanh khoản để tìm kiếm cơ hội retroactive. Optimism tuy TVL thấp hơn nhưng lại đang là Layer-2 được nhiều người dùng sử dụng hơn.
Phân tích về những mảnh ghép trên Arbitrum
DeFi
DEX
Hiện tại, các DEX top đầu trên Arbitrum đều là những dự án lớn như Uniswap, Sushiswap, Curve hay Balancer, trong đó Uniswap v3 và Sushi đang là các dự án có TVL cao nhất với khoảng 75 triệu USD, tiếp theo đó là Curve với khoảng hơn 64 triệu USD.
Trong khi đó, các dự án DEX thuần của Arbitrum đang hoạt động khá kém hiệu quả. SwapFish – một dự án được fork từ Uniswap đang là sàn DEX có TVL cao nhất với khoảng 25,8 triệu USD, chỉ bằng 1/3 so với các dự án lớn di chuyển từ Ethereum sang.
Trên thực tế, điều này cũng không quá khó hiểu. Các DEX top đầu như Uniswap, SushiSwap hay Curve đã có sẵn lợi thế thanh khoản dồi dào và lượng người dùng đông đảo, vì vậy, khi triển khai lên Arbitrum để tận dụng chi phí giao dịch rẻ, các dự án này dễ dàng vượt mặt các native dex trên Arbitrum.
Trong thời gian tới, các native dex trên Arbitrum muốn tạo ra bước nhảy vọt cần có thêm nhiều thay đổi để tạo ra lợi thế cạnh tranh riêng biệt cho mình.
Ngoài ra, nếu anh em đang tìm kiếm cơ hội retroactive có thể theo dõi và trải nghiệm sản phẩm Shell Protocol. Đây cũng là một dex có dòng tiền vào khá tốt và hiện vẫn chưa ra mắt token.
Lending
Radiant đang là dự án có TVL cao nhất trong mảng lending trên Arbitrum. Dự án hoạt động theo mô hình tương tự như AAVE, anh em có thể deposit các loại tài sản crypto để thế chấp và vay ra những loại tài sản khác.
Một số loại tài sản được sử dụng nhiều trên Radiant và APY – Nguồn: Radiant
Hiện tại, với tổng tài sản được deposit là 96,53 triệu USD, Radiant đang cho vay được 68,56 triệu USD, hiệu suất sử dụng vốn của giao thức lên đến 71%. Đây là một hiệu suất sử dụng vốn rất cao, thậm chí là tốt hơn các giao thức lending hàng đầu như AAVE, Compound…
Bên cạnh Radiant, Arbitrum cũng còn một dự án lending khác là Vesta Finance. Vesta Finance là một sản phẩm được folk từ Liquity. Vesta Finance sẽ cho phép người dùng deposit các loại tài sản crypto và mint ra stablecoin là VST.
Tình hình thế chấp và mint tài sản trên Vesta (03/01/2023)
Nhìn chung, với gần 10 triệu VST được mint và sử dụng, Vesta Finance còn rất nhiều điều cần làm để khẳng định bản thân. Nếu tận dụng được tốt thời gian này để mở rộng thị trường và use-case của VST, Vesta Finance có thể trở thành một MakerDAO của Arbitrum.
Liquidity Management
Các dự án trong mảng này sẽ chủ yếu tập trung vào việc quản lý và tối ưu hóa danh mục đầu tư cho người dùng. Trên thực tế, mặc dù đã xuất hiện từ lâu, mảng sản phẩm này vẫn khá ít sự bùng nổ. Nếu anh em quan tâm có thể trải nghiệm một số dự án mới và chưa có token như DefiEdge.
Phái sinh
Xuất phát từ lợi thế chi phí rẻ và tốc độ xử lý giao dịch nhanh, phái sinh là một trong những mảng phát triển tương đối tốt trên Arbitrum. Khá nhiều dự án đã triển khai và thành công, trong đó đặc biệt phải kể đến là GMX, hiện đang có TVL top 1 trên Arbitrum.
Một số dự án nổi bật trong mảng phái sinh trên Arbitrum
GMX là một dự án sàn giao dịch spot và perpetual (hợp đồng vĩnh viễn) phi tập trung. Từ nền tảng phát triển đầu tiên là Arbitrum, GMX đã thu hút được rất nhiều người dùng, sau đó tiếp tục mở rộng sang Avalanche. Anh em có thể tìm hiểu thêm về dự án tại bài viết này.
Ngoài GMX, FutureSwap hay handle.fi cũng đã mở rộng thị trường của mình sang Arbitrum. Tuy vậy thanh khoản lẫn volume giao dịch của những dự án này còn thấp, không đáng kể. Bên cạnh những dự án nói trên, nếu anh em có thời gian, hãy trải nghiệm một số sản phẩm phái sinh tương tự như Aboard Exchange hoặc Cap Finance. Đây đều là những dự án mới, đã có sản phẩm nhưng chưa có token.
Bridge
Với các hệ sinh thái mới như Arbitrum, việc xây dựng và phát triển các bridge (cầu nối) là điều tối quan trọng vì đây sẽ là phương tiện giúp trung chuyển tài sản giữa Ethereum và các hệ sinh thái cũ đến với Arbitrum.
Rất nhiều cầu nối đã hỗ trợ cho Arbitrum
Bản thân dự án cũng đã xây dựng thành công Arbitrum Bridge, giúp luân chuyển tài sản giữa Arbitrum One/Arbitrum Nova và Ethereum. Bên cạnh đó, Arbitrum cũng được rất nhiều sản phẩm khác hỗ trợ như Orbiter Finance, Across, Biconomy, Synapse, Hop Protocol… Có thể nói, việc phát triển một hệ sinh thái có khả năng tương tác cao với đa dạng chain giúp Arbitrum thu hút tốt dòng tiền.
So sánh hoạt động của các bridge Layer-2 – Nguồn: Dune, @gm365, 03/01/2023
Nếu đi sâu hơn vào tình hình hoạt động của các native bridge trên các Layer-2, anh em có thể rút ra một số nhận xét sau:
- Bridge của Arbitrum và zkSync hiện vẫn đang có tổng số users sử dụng nhiều nhất, nguyên nhân đến từ việc cả 2 dự án này đều còn cơ hội retroactive, khiến cộng đồng khá fomo, thậm chí cheat để không bỏ lỡ cơ hội.
- Arbitrum Bridge hiện vẫn đang là cầu nối luân chuyển nhiều dòng tiền nhất, với tổng giá trị đạt hơn 2 triệu ETH (03/01/2023).
- Số lượng ví chuyển tiền vào Arbitrum chỉ nhỉnh hơn zkSync và StarkNet. Optimism đang là layer-2 thu hút dòng tiền tốt nhất với số lượng ví deposit gấp hơn 10 lần các layer-2 còn lại.
- Trong 7 ngày qua, dòng tiền luân chuyển qua cầu nối của Arbitrum đã tụt lại, mặc dù vẫn lớn hơn zkSync hay Starknet nhưng đã bị Optimism vượt lên rất xa.
NFT
Đây cũng là mảng mà Arbitrum vẫn đang còn nhiều hạn chế. Hệ sinh thái này chưa thực sự phát triển được một NFT Marketplace đủ tốt để thu hút các nhà sáng tạo và các bộ sưu tập lớn. Hiện chỉ có Trove hiện đang là một trong những native NFT Marketplace đáng chú ý trên Arbitrum đã đi vào hoạt động.
Các bộ sưu tập trên Arbitrum cũng không có gì quá nổi bật, giá khá thấp và hầu như mình không nhìn thấy được sự fomo đối với các sản phẩm này.
Stablecoin
Tổng quan về stablecoin trên Arbitrum – Nguồn: DeFiLlama (03/01/2023)
Hiện tại, tổng vốn hoá stablecoin trên Arbitrum rơi vào khoảng gần 950 triệu USD, trong đó chiếm thị phần lớn nhất là USDC (67%), tiếp theo là USDT (19,4%) và DAI (6,3%).
Quan sát chart dòng tiền của stablecoin nói trên, anh em dễ thấy được đầu năm 2022, stablecoin được đổ khá nhiều vào Arbitrum, bắt đầu cân bằng hơn vào giữa năm 2022 và hiện tại thì đang bị rút ra khỏi Arbitrum. Nếu quan sát lại những nhận xét khi phân tích sâu vào các bridges của các Layer-2 ở phần trên, anh em có thể thấy rõ ràng dòng tiền đang bị rút ra khỏi Arbitrum.
GameFi
Mặc dù đã mainnet Arbitrum Nova với định hướng phát triển GameFi và các ứng dụng Social, tuy vậy, có vẻ như Arbitrum cần thêm thời gian khi mảnh ghép này hầu như chưa có dự án nào được xây dựng và phát triển nổi bật.
Một số cập nhật và sự kiện quan trọng
Mặc dù năm 2022 khá ảm đạm, tuy vậy, đội ngũ Arbitrum vẫn tiếp tục duy trì việc xây dựng hệ sinh thái với những cập nhật đáng chú ý:
- Tháng 06/2022, Arbitrum được chính phủ Na Uy sử dụng để xây dựng sản phẩm tài chính. Đây được xem là một trong những tin tức thể hiện sự mass-adoption của Arbitrum nói riêng và Crypto nói chung.
- Tháng 07/2022, Arbitrum ra mắt mainnet Nova. Đây là giải pháp Layer-2 được phát triển trên nền công nghệ AnyTrust với nhiều cải tiến đáng kể (tối ưu hoá phí giao dịch và tăng độ bảo mật). Như vậy, Arbitrum có 2 chain vận hành trên mainnet với nhau, Arbitrum One sẽ giúp phục vụ cho các dự án Defi và NFT, trong khi đó Arbitrum one sẽ hướng đến GameFi và các ứng dụng SocialFi.
- Ngày 31/8/2022, Arbitrum triển khai thành công nâng cấp Nitro, giúp tăng thông lượng giao dịch, giảm phí và đơn giản hoá quá trình giao tiếp qua lại giữa Arbitrum và Ethereum.
Bên cạnh những tin tức tích cực, trong năm 2022, Arbitrum cũng đã phải trải qua một số sự kiện tiêu cực:
Đầu tiên, vào cuối tháng 06/2022, Arbitrum đã phải tạm ngưng chương trình Odyssey. Odyssey là chương trình khuyến khích người dùng sử dụng các sản phẩm trong hệ sinh thái Arbitrum. Tuy nhiên, vì đội ngũ sẵn airdrop quá đông và nguy hiểm, mạng lưới Arbitrum đã gần như quá tải và phí giao dịch có lúc vượt cả Ethereum.
Tháng 12 vừa qua, một số tài khoản Twitter đã lên tiếng lo ngại về những lỗ hổng bảo mật liên quan đến cầu nối giữa Arbitrum và Ethereum. Mặc dù lỗ hổng nói trên chỉ là giả thuyết và CTO của dự án – Ông Harry Kalodner đã đăng tải phản hồi để trấn an cộng đồng nhưng điều này vẫn dấy lên những lo ngại cho người dùng. Không lâu sau đó, Lodestar Finance – một dự án lending trên Arbitrum bị tấn công flash loan và phải chịu thiệt hại khoảng 6,5 triệu USD.
Tạm kết
Từ những phân tích nói trên, chúng ta có thể rút ra một số kết luận sau:
(1) Arbitrum vẫn đang là Layer-2 thu hút được dòng tiền với TVL top 1 thị trường. Tuy nhiên, cuối năm 2022, cùng với việc chưa có tin tức gì về chương trình retroactive và sự buồn tẻ của thị trường, một lượng lớn dòng tiền đã rút ra khỏi hệ sinh thái. Đây là điều mà dự án cần lưu ý.
(2) Số lượng transaction hàng ngày trên Arbitrum vẫn cao nhưng đã bị Optimism vượt qua. Arbitrum cần tạo ra thêm nhiều sản phẩm và liên kết chúng với nhau để kích thích người dùng sử dụng mạng lưới và giữ chân người dùng
(3) Mảng phái sinh là điểm sáng nổi bật của Arbitrum, trong khi đó các dự án mảng DeFi khác chưa thể hiện được gì nhiều.
(4) Mặc dù là một Layer-2 được tạo ra để giải quyết vấn đề tắc nghẽn và chi phí đắt đỏ của Ethereum tuy vậy bản thân Arbitrum cũng có lúc bị quá tải và gặp vấn đề. Đây sẽ là điều mà dự án cần khắc phục trong thời gian tới.
Như vậy, Arbitrum vẫn là một hệ sinh thái theo quan điểm của mình là chưa hoàn thiện triệt để. Hệ sinh thái có khá đủ các mảnh ghép cơ bản, nhưng thuần tuỳ chỉ là các bản folk, chưa được đầu tư nhiều để phát triển sản phẩm và người dùng. Bên cạnh đó, Arbitrum vẫn chưa có token riêng của dự án. Vì vậy, hệ sinh thái Arbitrum vẫn còn non trẻ và có nhiều dư địa để phát triển. Mình nghĩ đây sẽ là một trong những dự án mà anh em nên để ý trong 2023 nếu quan tâm mảng Layer-2. Hẹn gặp lại anh em trong các bài viết tiếp theo!
Poseidon
Xem thêm các bài viết khác của tác giả Poseidon:
