Oracle có lẽ đã không còn là từ khoá quá mới mẻ với hầu hết các nhà đầu tư trong thị trường tiền mã hoá. Tuy nhiên, vẫn có nhiều nhà đầu tư mới chưa biết về vai trò và những ảnh hưởng mà oracle mang lại trong thị trường crypto. Vậy oracle là gì? Hãy cùng Coin68 tìm hiểu về vai trò và tầm quan trọng của oracle với blockchain qua bài viết dưới đây nhé!
Oracle là gì? Vai trò và tầm quan trọng của oracle với blockchain
Oracle là gì?
Oracle là thuật ngữ chỉ các ứng dụng cung cấp nguồn, xác minh và truyền thông tin từ bên ngoài thế giới thực đến các hợp đồng thông minh chạy trên blockchain. Bên cạnh việc lấy dữ liệu off-chain và đưa vào các mạng blockchain, oracle cũng có thể “đẩy” thông tin từ blockchain ra các hệ thống dữ liệu bên ngoài.
Nhìn chung, có thể xem oracle là một “cầu nối” kết nối các hợp đồng thông minh trên mạng blockchain với hệ thống dữ liệu từ thế giới thực.
Oracle là gì?
Hiện tại, thông tin trên blockchain được chia làm 3 dạng chính:
- Real world data: Các thông tin trong thế giới thực.
- Crypto market data: Các thông tin trên CoinMarketCap, CoinGecko như biến động giá, khối lượng giao dịch, thay đổi về vốn hóa thị trường,...
- Enterprise service: Các thông tin để phục vụ cho việc vận hành của các tổ chức, doanh nghiệp.
Các thông tin và dữ liệu trong thực thế sẽ được các oracle đưa vào smart contract và blockchain để khai thác sử dụng. Với tính năng kết nối và truyền dữ liệu, oracle đã góp phần giúp cho blockchain và smart contract được tăng tính ứng dụng vào thực tế.
Tiêu chí đánh giá một giải pháp oracle
- Tính chính xác: Oracle phải đảm bảo về tính xác thực và tính toàn vẹn của dữ liệu. Tính xác thực có nghĩa là dữ liệu được lấy từ đúng nguồn, trong khi tính toàn vẹn có nghĩa là dữ liệu vẫn còn nguyên vẹn (tức là nó không bị thay đổi) trước khi được gửi đi.
- Tính liên tục: Tiêu chí này yêu cầu dữ liệu từ oracle phải luôn sẵn sàng và được cập nhật liên tục theo thời gian thực để đáp ứng nhu cầu của người dùng mà không bị gián đoạn.
- Tính khuyến khích dựa trên chất lượng dữ liệu: Oracle phải có cơ chế khuyến khích các nhà cung cấp dữ liệu off-chain gửi thông tin chính xác cho hợp đồng thông minh. Tiêu chí này đề cập đến việc khen thưởng hoặc phạt nhà cung cấp dữ liệu dựa trên chất lượng thông tin mà họ cung cấp.
Vai trò của oracle
Như chúng ta đã biết, bản chất của hợp đồng thông minh vốn không có khả năng tương tác với dữ liệu và hệ thống tồn tại bên ngoài môi trường blockchain nên đây được gọi là vấn đề oracle. Vì vậy, các giải pháp oracle được phát triển để đóng vai trò như một cổng kết nối giữa hợp đồng thông minh và các dữ liệu off-chain.
Blockchain không thể tự kết nối với dữ liệu thực tế
Với sự xuất hiện của mình, oracle sẽ mở rộng tính ứng dụng cho blockchain bằng cách cung cấp một cổng kết nối với các tài nguyên off-chain trong khi vẫn duy trì các đặc tính bảo mật có giá trị của blockchain.
Phân loại oracle
- Input oracle: Đây là loại có chức năng nạp dữ liệu vào blockchain cho hợp đồng thông minh sử dụng. Input oracle được sử dụng để hỗ trợ nguồn cấp dữ liệu giá (price feed), cho phép các hợp đồng thông minh quyền truy cập vào dữ liệu thị trường tài chính.
- Output oracle: Đây là loại có chức năng đưa dữ liệu từ blockchain ra các hệ thống off-chain. Output oracle được sử dụng để cung cấp các loại dữ liệu như thông báo cho ngân hàng để thực hiện thanh toán.
- Cross-chain oracle: Đây là loại có khả năng đọc và lưu trữ thông tin giữa nhiều blockchain khác nhau. Cross-chain oracle cho phép khả năng tương tác để di chuyển cả dữ liệu và tài sản giữa các blockchain.
- Compute-enabled oracle: Loại oracle này được sử dụng nhằm bảo mật cho các tính toán off-chain để cung cấp các dịch vụ phi tập trung mà không thể thực hiện on-chain do các hạn chế về kỹ thuật, pháp lý hoặc tài chính.
Ngoài ra, chúng ta cũng có thể phân loại oracle thành centralized (tập trung) và decentralized (phi tập trung).
- Centralized oracle: Đây là loại được kiểm soát bởi tổ chức duy nhất. Tổ chức này chịu trách nhiệm tổng hợp thông tin off-chain và cập nhật dữ liệu của oracle theo yêu cầu. Các centralized oracle hoạt động dựa vào một nguồn dữ liệu duy nhất. Tuy nhiên, việc phụ thuộc vào một nguồn dữ liệu duy nhất là rất nguy hiểm vì nó khiến hợp đồng thông minh dễ bị thao túng.
- Decentralized oracle: Các decentralized oracle được thiết kế để khắc phục những hạn chế của centralized oracle. Dịch vụ decentralized oracle bao gồm nhiều người tham gia vào mạng ngang hàng hình thành sự đồng thuận về dữ liệu off-chain trước khi gửi nó đến hợp đồng thông minh. Decentralized oracle sẽ đảm bảo tính chính xác, tính liên tục và tính khuyến khích dựa trên chất lượng dữ liệu, đây là điều mà centralized oracle không làm được.
Oracle đã được ứng vào các lĩnh vực nào?
- DeFi: Oracle đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các hệ thống trong thị trường DeFi xây dựng các loại tài sản tổng hợp bằng cách cung cấp thông tin giá trị tài sản trong thực tế. Điều này giúp định giá và tạo ra các synthetic token như USDT, mAAPL và các hợp đồng phái sinh trên các sàn phi tập trung.
- Dynamic NFT và gaming: Oracle cũng hỗ trợ các trường hợp sử dụng phi tài chính như Dynamic NFT. Ngoài ra, oracle còn được dùng để tạo ra tính ngẫu nhiên để gán các đặc điểm không có quy luật cho NFT hoặc để chọn những người chiến thắng may mắn trong các đợt phát hành NFT.
- Bảo hiểm: Hợp đồng thông minh có thể sử dụng các input oracle để xác minh các điều kiện bảo hiểm trong quá trình giải ngân. Các output oracle cho phép hợp đồng thông minh thực hiện thanh toán theo yêu cầu giải ngân bằng mạng thanh toán truyền thống.
- Doanh nghiệp: Oracle là một giải pháp kết nối giữa các doanh nghiệp và blockchain, giúp họ liên kết hệ thống backend với bất kỳ blockchain nào một cách dễ dàng. Điều này cho phép các doanh nghiệp đọc và ghi dữ liệu trên blockchain và thực hiện các quy trình phức tạp để chuyển tài sản, dữ liệu qua các chain và với các đối tác.
Top 4 dự án oracle đáng lưu ý trong năm 2024
Chainlink (LINK)
Chainlink là dự án giải quyết vấn đề cơ bản của blockchain, đó là khả năng kết nối với các nguồn dữ liệu bên ngoài blockchain. Từ lúc khởi chạy mainnet vào tháng 5/2019, Chainlink luôn tập trung vào vấn đề oracle và cung cấp giải pháp cho việc tích hợp thông tin off-chain từ các nguồn chất lượng.
Chainlink (LINK)
Thông qua một mạng phi tập trung gồm các oracle node độc lập, Chainlink cung cấp một loạt các dịch vụ phi tập trung cho các hợp đồng thông minh bao gồm nguồn cấp dữ liệu giá (dữ liệu thị trường tài chính được sử dụng để cung cấp cho phần lớn nền kinh tế DeFi), VRF (cho phép tạo NFT động), Proof of Reserve (cung cấp bằng chứng về tài sản thế chấp ngoài chuỗi đang hỗ trợ stablecoin và cross-chain token) nhằm gia tăng giá trị của LINK coin.
Pyth Network (PYTH)
Pyth Network là một giải pháp oracle cung cấp dữ liệu thị trường có độ trung thực cao từ các nhà giao dịch và sàn giao dịch chuyên nghiệp cho các hợp đồng thông minh. Mục tiêu của Pyth Network là cung cấp giá cho mọi tài sản trên blockchain và trao quyền cho chủ sử hữu và người dùng dữ liệu.
Pyth Network (PYTH)
Pyth hiện chuyên về dữ liệu định giá cho thị trường crypto, cổ phiếu và hàng hóa. Đồng thời dự án cung cấp giải pháp dữ liệu cho các nhà phát triển sử dụng để xây dựng các ứng dụng phi tập trung trong thị trường Web3.
Tellor (TRB)
Tellor là hệ thống oracle phân quyền giúp đưa dữ liệu từ thế giới thực lên blockchain Ethereum một cách an toàn và minh bạch. Tellor không chỉ hỗ trợ các nhu cầu cơ bản như cập nhật giá nhanh chóng mà còn xử lý các yêu cầu phức tạp hơn như tính giá trung bình theo khối lượng thời gian (TWAP/VWAP) hay thậm chí bất kỳ dữ liệu tùy chỉnh nào có thể xác minh được.
Tellor (TRB)
SupraOracles (SUPRA)
SupraOracles là một giải pháp oracle phi tập trung hỗ trợ cross-chain. Với mục đích tối ưu hóa Dapp trên các hệ sinh thái blockchain bằng các giải pháp về dữ liệu nhanh chóng, an toàn, phi tập trung và có khả năng mở rộng, SupraOracles cho phép truy cập dữ liệu gần như tức thì giữa Web2 và Web3.
SupraOracles (SUPRA)
Thị trường oracle hiện tại
Để tính được giá trị của mạng Oracle trong nền kinh tế phi tập trung chúng ta cần sử dụng chỉ số TVS (Total Value Secured). TVS là tổng lượng TVL trong các giao thức và nền tảng sử dụng oracle để bảo vệ tiền của người dùng.
Thị phần của các giải pháp oracle vào ngày 09/01/2024 - Nguồn: DefiLlama
Tính đến thời điểm hiện tại, Chainlink vẫn được xem là người khổng lồ trong lĩnh vực oracle khi mà dự án này chiếm hơn 54% TVS của toàn bộ thị trường tiền mã hoá.
TVS của các giao thức oracle hàng đầu vào ngày 09/01/2024 - Nguồn: Defillama
Theo DefiLlama, 346 giao thức đang sử dụng dịch vụ oracle của Chainlink với TVS lên đến 25,26 tỷ USD. Đặc biệt, Pyth Network đáng chú ý với hơn 141 giao thức sử dụng dịch vụ của họ, đây là dấu ấn khá ấn tượng cho dự án mới nổi trong năm 2023.
Tổng kết
Oracle là một trong những công cụ quan trọng đóng vai trò cầu nối giữa blockchain và hệ thống thông tin bên ngoài. Thông qua bài viết này chắc các bạn đã phần nào nắm được những thông tin cơ bản về oracle.
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Coin68 sẽ không chịu trách nhiệm với bất kỳ quyết định đầu tư nào của các bạn.
