Runes Protocol là giao thức phát hành các fungible token trên mạng lưới Bitcoin được tạo ra bởi Casey Rodarmor - người sáng lập nên giao thức Ordinals nổi tiếng. Runes Protocol được giới thiệu vào tháng 09/2023 đã chính thức mainnet vào đúng ngày Bitcoin Halving lần 4. Hãy cùng Coin68 tìm hiểu về Runes Protocol thông qua bài viết dưới đây nhé!
Runes Protocol - Giao thức fungible token trên Bitcoin của nhà sáng lập Ordinals
Runes Protocol là gì?
Runes Protocol là giao thức phát hành các fungible token trên mạng lưới Bitcoin được tạo ra bởi Casey Rodarmor - người sáng lập nên giao thức Ordinals nổi tiếng. Runes Protocol được giới thiệu vào tháng 09/2023 đã chính thức mainnet vào đúng ngày Bitcoin Halving lần 4 vào tháng 04/2024.
Runes Protocol là gì?
Sự khác biệt lớn nhất giữa Runes Protocol với các giao thức phát hành fungible token khác trên mạng lưới Bitcoin là nó sử dụng mô hình UTXO (giải thích ở dưới bài). Chính điều này đã làm hiệu suất thực thi của Runes Protocol trở nên hiệu quả hơn, giải phóng mạng lưới khỏi vấn nạn “spam UTXO” giúp Runes có phần on-chain hơn.
Bạn có thể quan tâm:
- Bitcoin (BTC) là gì? Tất tần tật những thứ cần biết về BTC
- Ordinals – Inscription – Bitcoin NFT và những điều cần biết
Sự ra đời của Runes Protocol
Giao thức Ordinals bởi Casey Rodarmor là một trong những phát kiến có sức ảnh hưởng lớn nhất đối với mạng lưới Bitcoin. Nhiều phong trào bùng nổ mạnh mẽ dựa trên giao thức này như Fully on-chain NFT, Inscription, Layer 2 nhưng đặc biệt nhất là nhóm các dự án Fungible Token một làn sóng mới mẻ chưa từng có cho hệ sinh thái Bitcoin.
Kể từ khi ra đời mạng lưới Bitcoin chỉ có một đồng token duy nhất là Bitcoin (BTC), ngôn ngữ lập trình đơn giản không cho phép tạo thêm các token khác. Nhưng Ordinals đã mở ra cánh cửa cho việc phát hành fungible token, nhiều giao thức đã được ra đời trong giai đoạn 2023. Nổi bật nhất phải kể đến là BRC-20, ARC-20, ORC-20, ORC-CASH, SRC-20 hoặc cũ hơn là các giải pháp như RGB, Counterparty, Omni Layer, Taproot Assets.
Các giải pháp mới này đang khiến hệ sinh thái Bitcoin trở nên sôi động hơn nhưng cũng có những luồng ý kiến trái chiều cho rằng mạng lưới tạo ra những nội dung rác hay không cần thiết vẫn được tải lên hàng ngày. Từ đây, nó làm tăng gánh nặng phần cứng cho miner và cả chi phí giao dịch của người dùng thông thường.
Ngay cả nhà sáng lập giao thức Ordinals trong một bài blog của ông cũng đồng tình với quan điểm này, ông nhấn mạnh rằng 99% fungible token trên mạng lưới Bitcoin là lừa đảo và meme, nhưng chúng sẽ không sớm biết mất và vì vậy mạng lưới sẽ phải tiếp tục chịu sự phân mảnh UTXO một cách không cần thiết.
Xuất phát từ những hạn chế này nhà sáng lập Ordinals đã tìm cách giải quyết bằng việc phát triển một giao thức fungible token hoàn toàn mới giúp tối ưu hoá sự phân mảnh này. Và như vậy, giao thức fungible token trên mạng lưới Bitcoin mang tên Runes được ra đời.
Cơ chế hoạt động của Runes Protocol
UTXO - Unspent Transaction Output
Là mô hình hoạt động tương tự tiền mặt, trong đó mỗi UTXO là một chứng nhận số dư trên mạng lưới. Mỗi địa chỉ có thể sở hữu nhiều UTXO với các giá trị khác nhau, khi cần chi tiêu họ sẽ sử dụng các UTXO này để làm đầu vào giao dịch, sau đó nó sẽ trở thành Spent Transaction Output (không thể sử dụng làm đầu vào nữa) và cho ra các UTXO mới.
Để hiểu đơn giản hơn bạn có thể hình dung khi sử dụng các giấy chứng nhận số dư để chi tiêu, nó sẽ bị “xé” đi ngay sau đó và cấp cho các bên liên quan những giấy chứng nhận số dư mới. Mô hình này mạnh mẽ trong việc chống lại các cuộc tấn công double spending (chi tiêu hai lần).
Account Based
Là mô hình hoạt động như các tài khoản ngân hàng, theo đó bạn sở hữu cho mình một tài khoản với số dư bên trong. Người dùng có thể chuyển nhận với số tiền bất kỳ họ sở hữu mà không cần đưa toàn bộ “chứng nhận số dư” ra để tạo thành các chứng nhận số dư mới.
Mô hình hoạt động của UTXO và Account-based model
BRC-20 hoạt động dựa trên giao thức Ordinals, mỗi giao dịch khắc số dư của nó tạo ra các UTXO mới, do vậy khi số lượng token và giao dịch BRC-20 ngày càng nhiều lên thì ngày càng có nhiều UTXO được tạo ra, chính điều này làm cho mạng lưới bị spam. Hơn nữa các dữ liệu về token của BRC-20 được lưu trữ trong phần Witness Data chứ không phải trong UTXO.
Runes Protocol tạo sự khác biệt với toàn bộ phần còn lại bằng cách lưu trữ dữ liệu vào chính UTXO, cụ thể hơn là trong đoạn mã OP_RETURN. Một UTXO có thể lưu trữ một hoặc nhiều token với số lượng khác nhau và như thế giúp việc quản lý các bộ UTXO hiệu quả hơn. Thêm vào đó, việc loại bỏ đi những phần data bổ trợ giúp hệ thống tăng cường hiệu suất và khiến token “on-chain hơn”.
Cũng chính vì sử dụng mô hình UTXO cho giao thức của mình mà Runes trở nên thân thiện hơn với người dùng, việc sử dụng các runes token sẽ tương tự như các giao dịch Bitcoin thông thường. Đồng thời nó cũng tương thích với các mạng lưới mở rộng dựa trên UTXO như Lightning Network từ đó mở rộng tính ứng dụng nhiều hơn cho hệ sinh thái Runes Protocol.
Hệ sinh thái Runes Protocol
Về tổng quan Runes Protocol dù chưa đa dạng nhưng có những dự án với các mảng cơ bản bao gồm:
- Mint / Launchpad: Luminex, Unisat, Runespad, OrdinalsBot, Ordbit, Metarunes, Magic Runes, SatoSea, Ordinals Wallet.
- Marketplace / DEX: OKX Web3, Magic Eden, Unisat, Ordinals Wallet, ApeSwap, LFG, SatsX, Saturn, RuniGun, RunePro, Whales Market.
- Lending: Liquidium, Runessance, Runeflex.
- Wallet: Xverse Wallet, Unisat Wallet, OKX Wallet, Magic Eden Wallet, Leather Wallet, Ordinals Wallet.
- Tool/Explorer: Ord.io, Best In Slot, SatScreener, Geniidata, Ordiscan, Btctool, RuneMine, Runesmarketcap.
Hệ sinh thái Runes Protocol
Tình hình hoạt động hiện tại của Runes Protocol
Chỉ trong ngày đầu tiên ra mắt, Runes Protocol đã mang về cho miner 1.289 BTC tiền phí giao dịch, tương đương khoảng 90 triệu USD. Tuy nhiên, chi phí giao dịch của giao thức đã sụt giảm mạnh ở nhưng tuần tiếp theo. Tại thời điểm viết bài, chi phí giao dịch từ Runes Protocol trong 6 tháng chỉ khoảng từ 0,2 - 3 BTC mỗi ngày.
Phí giao dịch đến từ Runes Protocol tại thời điểm 25/12/2024. Nguồn: Dune Analytics
Ngoài ra, tỷ trọng của các loại giao dịch, chi phí giao dịch Runes giảm mạnh so với native BTC, Ordinals, BRC-20.
Thị phần của các loại giao dịch trên mạng lưới Bitcoin tại thời điểm 25/12/2024. Nguồn: Dune Analytics
Ngoài ra, lượng ví được tạo mới trên Runes vẫn tăng nhưng không nhiều và hiện có tổng số ví là 27,8 triệu ví. Lượng người dùng mỗi ngày chỉ đạt được 5% so với tổng số ví trên Runes.
Số lượng người dùng Runes Protocol tại thời điểm 25/12/2024. Nguồn: Dune Analytics
Số lượng dự án Runes được triển khai cũng giảm mạnh với chỉ 70 - 100 dự án ra đời mỗi ngày.
Lời kết
Runes Protocol là giao thức phát hành các fungible token trên mạng lưới Bitcoin được tạo ra bởi Casey Rodarmor - người sáng lập nên giao thức Ordinals nổi tiếng. Sự bùng nổ của Runes Protocol chỉ trong 1 thời gian ngắn tương tự BRC-20 nhưng đã tạo ra những sự tiện ích mới có thể áp dụng được trên hệ sinh thái Bitcoin.
Thông qua bài viết này chắc các bạn đã phần nào nắm được những thông tin cơ bản về dự án Runes Protocol để tự đưa ra quyết định đầu tư cho riêng mình.
Lưu ý: Coin68 không chịu trách nhiệm với bất kỳ quyết định đầu tư nào của các bạn. Chúc các bạn thành công và kiếm được thật nhiều lợi nhuận từ thị trường tiềm năng này!
Kudō
Tham gia thảo luận về những vấn đề NÓNG HỔI nhất của thị trường DeFi tại nhóm chat Fomo Sapiens cùng các admin Coin68 nhé!!!
