Một trào lưu mới đang rộ lên khi hàng loạt công ty đại chúng bỏ hàng tỷ USD để tích lũy làm tài sản kho bạc dự trữ được gọi là các công ty Digital Asset Treasury (DAT). Người ủng hộ coi đây là chiến lược nâng giá trị doanh nghiệp và thúc đẩy giá trị token nhưng người hoài nghi lại lo ngại chiêu trò mua bán nội gián khi người trong cuộc dùng tiền cổ đông để ôm chính token của mình, nơi những “tay to” âm thầm tạo ra thanh khoản để thoát hàng.
Kho bạc crypto: Cú hích cho toàn ngành hay "quả bom" nổ chậm?
Trào lưu biến crypto thành kho bạc của các công ty đại chúng
Khái niệm Digital Asset Treasury (DAT) - "kho bạc tài sản số" khởi nguồn từ quyết định táo bạo của Michael Saylor khi biến công ty của mình MicroStrategy (nay là Strategy) trở thành cỗ máy tích lũy Bitcoin từ 5 năm trước. Khi BTC tăng giá mạnh, giá trị cổ phiếu công ty bùng nổ, biến Saylor thành biểu tượng mới trong cả giới đầu tư Phố Wall lẫn thị trường tiền mã hóa.
Lịch sử mua Bitcoin của Strategy. Nguồn: Saylor Tracker (15/08/2025)
Đến năm 2025, xu hướng này ngày càng lan rộng ra các token khác, đặc biệt từ tháng 5, bắt đầu nở rộ với tốc độ chóng mặt khi vào ngày 21/07 thị trường chứng kiến làn sóng mua vào crypto chưa từng có đến từ nhiều công ty đại chúng có niêm yết cổ phiếu lên sàn chứng khoán Mỹ. Không chỉ Bitcoin, giờ đây các doanh nghiệp công nghệ, tài chính đến tiêu dùng đều nhắm đến đủ loại token, từ ETH, SOL, BNB cho đến những token mới như TON và Sui.
Số lượng các công ty tuyên bố lập chiến lược kho bạc crypto tính đến cuối tháng 07/2025. Nguồn: Galaxy Research
Lý do các công ty đổ xô gom crypto đa dạng như vậy là nhằm đa dạng hóa tài sản và gia tăng lợi nhuận. Nhiều tổ chức đầu tư lớn như quỹ hưu trí, bảo hiểm và công ty nhà nước bị hạn chế không được mua crypto trực tiếp, nhưng họ được phép mua cổ phiếu. Do đó, cổ phiếu của các DAT trở thành con đường gián tiếp và hợp pháp để các nguồn vốn này tiếp cận tiền mã hóa.
Trong bối cảnh Bitcoin, Ethereum liên tục tăng trường, dòng tiền tổ chức đã đổ xô vào các cổ phiếu kho bạc crypto này, đẩy giá lên cao hơn nhiều so với giá trị tài sản ròng (NAV). Điều này tạo ra mức premium rất lớn so với NAV, khiến chiến lược phát hành thêm cổ phiếu để mua thêm crypto trở nên cực kỳ hấp dẫn.
Mỗi khi giá cổ phiếu của công ty cao hơn giá trị tài sản ròng trên mỗi cổ phiếu (NAV), điều đó cho thấy thị trường đang định giá công ty cao hơn giá trị thực tế của tài sản mà công ty sở hữu. Lúc này, công ty có thể phát hành thêm cổ phiếu mới với mức giá cao này để thu về lượng tiền mặt lớn, sau đó dùng số tiền đó mua thêm coin hoặc khác. Vì giá bán cổ phiếu cao hơn NAV, việc phát hành này không làm giảm giá trị mỗi cổ phiếu, thậm chí còn giúp NAV tăng lên. Khi NAV tăng, giá cổ phiếu có thể tiếp tục tăng theo, cho phép công ty tiếp tục bán cổ phiếu ở mức giá cao hơn, mua thêm tài sản, và lại làm NAV tăng, tạo nên một vòng lặp gia tăng giá trị.
Tranh cãi âm mưu "thoát hàng" phía sau các thương vụ
Cơn sốt DAT mang lại không ít lợi ích rõ rệt cho thị trường crypto khi tạo ra nguồn cầu mua vào cho nhiều token, đẩy giá nhiều đồng coin tăng vọt và mở rộng cửa cho dòng vốn truyền thống tiếp cận crypto thông qua khuôn khổ pháp lý hiện tại. Các công ty như Strategy, BitMine trở thành cầu nối giữa Phố Wall và thị trường crypto, góp phần bình thường hóa việc nắm giữ tài sản số trong giới doanh nghiệp. Thậm chí, mô hình này còn góp phần vào sự thúc đẩy sự phát triển của cả hệ sinh thái, ví dụ các kho bạc Ethereum có thể phân bổ một phần vào staking, DeFi, NFT…, từ đó bơm tiền vào chính hệ sinh thái của Ethereum.
Quả thực, hiệu ứng của DAT cũng cho thấy tác động rõ rệt khi SharpLink đã kiếm được gần 1.000 ETH lãi từ việc staking chỉ sau 2 tháng, GameSquare thì dùng một phần quỹ mua NFT CryptoPunk, Rõ ràng, xu hướng DAT hoàn toàn có thể đem lại lợi nhuận cho cổ đông, thay vì chỉ đơn thuần nắm giữ tài sản chờ tăng giá.
Tuy nhiên, mặt trái và rủi ro của trào lưu này cũng ngày càng lộ rõ, khiến nhiều chuyên gia phải lên tiếng cảnh báo về nguy cơ lợi ích nhóm và xung đột lợi ích ẩn sau cơn sốt DAT.
Thực tế, không ít cái tên nhảy vào cuộc chơi kho bạc crypto gần đây đều là doanh nghiệp nhỏ, thua lỗ hoặc kinh doanh những lĩnh vực không mấy liên quan, thậm chí có dấu hiệu FOMO để làm tăng giá cổ phiếu. Mô hình này đang tạo ra một động cơ méo mó, thay vì tập trung tạo ra giá trị thật cho cổ đông, nhiều đội ngũ lại chỉ lo thổi giá cổ phiếu, huy động thêm vốn, rồi nhanh tay bỏ túi phần lợi nhuận trước khi số tiền này đến tay nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Tuy nhiên, lí do lớn nhất khiến nhiều chuyên gia nghi ngờ về mô hình này là do họ cho rằng một số thương vụ thực chất là cách để người trong cuộc tự bán token của chính mình cho công ty, biến tiền đầu tư của cổ đông thành bệ đỡ giá token và tài sản cá nhân của họ.
Michael Green, chiến lược gia tại Simplify Asset Management, thẳng thừng gọi đây là "trò thao túng kinh điển của Phố Wall khi họ đang thu tiền của bạn, còn nhà đầu tư đến sau chỉ nhận lại được bài học".
Ông cho rằng nhiều thương vụ kho bạc tiền mã hóa thực chất là lập ra một công ty holding với mục tiêu duy nhất là bơm tiền mua token do chính công ty (hoặc người chủ) phát hành, thổi phồng vốn hóa của token đó trên thị trường. Nói cách khác, doanh nghiệp đang “mua hộ” tài sản cho ông chủ, còn nhà đầu tư bên ngoài có nguy cơ ôm trọn rủi ro nếu bong bóng nổ.
Đồng quan điểm, Giám đốc Tài sản số của VanEck là ông Matthew Sigel ngay từ khi thấy trào lưu trên chớm nở đã đưa ra bình luận như sau:
“Đa số những kế hoạch này chỉ là những chiêu trò pump-dump của những kẻ trong cuộc. Nếu vốn hóa của thị trường của công ty ấy là rất nhỏ và không có công bố thông tin về cách phân bổ tiền đầu tư, tôi sẽ xem đó là một mánh scam.
“Khi một cổ phiếu penny niêm yết sàn chứng khoán Mỹ với ban quản trị Trung Quốc thông báo kế hoạch mua 800 triệu USD BTC và TRUMP, hãy ngay lập tức bỏ qua.”
When a $3M market cap US-listed penny stock with all Chinese management announces plans to buy $800M of BTC & TRUMP coin, you don't post the ticker. pic.twitter.com/TbwGT8bSU4
— matthew sigel, recovering CFA (@matthew_sigel) May 15, 2025
Mối lo ngại lớn nhất là hiện tượng “self-dealing”, tự giao dịch với chính mình, tạo vòng tròn khép kín giữa công ty – token – các bên nội bộ. Nổi bật nhất phải kể tới World Liberty Financial do gia đình Tổng thống Donald Trump đồng sáng lập mới đây đã tự thành lập công ty con ALT5 Sigma nhằm huy động 1,5 tỷ USD để mua token WLFI, tương đương 7,5% nguồn cung. Kết quả, giá trị WLFI trên sổ sách công ty tăng lên, gián tiếp làm giàu cho gia đình Trump nếu token ra mắt.
Tình huống này dấy lên lo ngại về xung đột lợi ích khi một nhà đầu tư muốn lấy lòng Tổng thống Trump hoàn toàn có thể đổ tiền mua cổ phiếu ALT5 khiến giá cổ phiếu tăng vọt, qua đó gián tiếp đẩy giá WLFI trên thị trường, đem lại lợi ích trực tiếp cho gia đình Trump.
Những thương vụ kho bạc tiền mã hóa được nhiều "ông lớn" crypto hậu thuẫn
Bên cạnh World Liberty Financial, cũng tồn tại một số thương vụ thành lập kho bạc dự trữ crypto mang nhiều dấu hiệu đáng ngờ. Đầu tiên phải kể tới Sharplink Gaming, công ty công nghệ vào tháng 05/2025 thông báo đã đạt thỏa thuận phát hành riêng lẻ (PIPE) với tổng số vốn lên tới 425 triệu USD, để mua ETH.
Theo kế hoạch, hơn 69 triệu cổ phiếu sẽ được phát hành với giá 6,15 USD/cổ phiếu (6,72 USD cho ban điều hành), chưa tính các chi phí phân phối. Vòng gọi vốn này do Consensys — đơn vị đứng sau ví MetaMask và đóng vai trò trụ cột trong hệ sinh thái Ethereum — dẫn đầu. Nhờ đó, Joseph Lubin, nhà sáng lập Consensys và đồng sáng lập Ethereum, chính thức gia nhập Hội đồng Quản trị SharpLink với vị trí Chủ tịch Hội đồng Quản trị.
Động thái ấy nhanh chóng mang lại “lợi ích kép” cho Joseph Lubin khi ông mua cổ phần SharpLink với giá rẻ, rồi chứng kiến giá cổ phiếu tăng vọt từ 3,26 USD lên 122,2 USD sau thông báo Sharplink lập quỹ dự trữ mua ETH. Trong khi đó, toàn bộ số tiền huy động lại được dùng để mua lại chính ETH. Người chịu thiệt cuối cùng là các nhà đầu tư nhỏ lẻ, khi giá cổ phiếu SharpLink sau đó lao dốc tới 70% chỉ trong vài giờ, giữa tin đồn bị giới đầu tư bán tháo ồ ạt.
Biến động giá cổ phiếu Sharplink sau khi thông báo dự trữ ETH. Nguồn: Trading View (Ngày 15/08/2025)
Một cái tên khác không thể không nhắc tới chính là SRM Entertainment, một công ty penny stock trên Nasdaq, đã sáp nhập ngược với TRON và đổi tên thành Tron Inc. vào tháng 06/2025 với mục tiêu nắm giữ và tích trữ token TRX.
Chỉ vài ngày sau thương vụ sáp nhập, Tron Inc. công bố hoàn tất vòng gọi vốn trị giá 100 triệu USD để thành lập quỹ dự trữ TRX. Toàn bộ 365.096.845 TRX sau đó đã ngay lập tức đem đi staking. Công ty còn tuyên bố sẽ tiếp tục mua vào dài hạn, hướng tới mục tiêu trở thành “kho bạc” chính thức của mạng lưới này.
Không dừng lại ở đó, Tron Inc. mới đây đã nộp hồ sơ lên SEC đăng ký phát hành tối đa 1 tỷ USD chứng khoán hỗn hợp, từ đó công ty sẽ có thể kết hợp vay nợ, phát hành cổ phiếu và tận dụng tiền mặt dư thừa để mua thêm TRX, biến token này thành tài sản trọng tâm trên bảng cân đối kế toán, qua đó giúp TRON thâm nhập sâu hơn vào hệ thống tài chính truyền thống.
Tuy nhiên, mối quan hệ mật thiết giữa Justin Sun và Tron Inc. đã khiến nhiều người đặt dấu hỏi lớn. Nhà sáng lập “tai tiếng” của TRON đã gia nhập Tron Inc. với vai trò cố vấn, trong khi cha của ông, Weike Sun, giữ chức Chủ tịch Hội đồng Quản trị sau khi sáp nhập. Có thể thấy Tron Inc. đang đóng vai trò như một “cánh tay nối dài” để Justin Sun gián tiếp gom TRX bằng tiền của nhà đầu tư công chúng.
Kể từ khi có sự nhúng tay của Sun, cổ phiếu Tron Inc tăng hơn 2.600% chỉ trong hai tháng, từ 0,4 USD lên hơn 12 USD và hiện đang giảm về còn 6,98 USD.
Biến động giá cổ phiếu SRM Entertainment sau khi thông báo sát nhập với TRON. Nguồn: Trading View (Ngày 15/08/2025)
Một ví dụ khác nữa là CEA Industries, công ty kinh doanh thuốc lá điện tử, đã tuyên bố sẽ huy động 500 triệu USD để mua token BNB và tái định vị thành “BNB Network Company”. Thông tin này đã khiến cổ phiếu của công ty bùng nổ, có lúc tăng 550% chỉ trong vài phiên, ghi nhận mức giá đóng cửa lên tới 57,59 USD vào ngày 29/07 so với mức giá 8,88 USD vào ngày 25/07.
Đáng nói, nhà đầu tư dẫn đầu vòng góp vốn 500 triệu USD cho CEA chính là YZi Labs, được cố vấn bởi Changpeng Zhao (CZ), nhà sáng lập sàn Binance, từng công bố nắm giữ tới 98,48% danh mục của mình là BNB.
Chính vì vậy, sự tham gia của CZ cũng đặt ra nghi vấn rằng liệu thương vụ này có giúp gián tiếp nâng đỡ giá trị tài sản cá nhân của ông không. Mặc dù, CEA tuyên bố vẫn duy trì hoạt động kinh doanh lõi (vape) sau khi chuyển hướng crypto, nhưng rõ ràng bộ mặt công ty đã thay đổi 180° sau cú bắt tay với CZ.
Hiện tại, CEA đang là công ty nắm giữ nhiều BNB nhất sau thông báo đã thu mua đến 200.000 BNB, trị giá 160 triệu USD,
Kết luận
Không ít người coi DAT hiện tại giống một "bong bóng ICO 2.0", nhưng được bọc trong lớp pháp lý và quan hệ vốn hóa thị trường truyền thống. Sự khác biệt là mức độ “hợp pháp” và quy mô vốn lớn hơn, nhưng bản chất rủi ro đầu cơ và khả năng nổ bong bóng vẫn tồn tại nếu dòng vốn nguội lạnh.
Về ngắn hạn, trào lưu này rõ ràng đang có lợi cho giá crypto, tạo thêm một tầng nhu cầu mới. Không ít người gọi vui đây là “ETF phiên bản turbo”, vì khác với các quỹ ETF, các công ty DAT chủ động huy động vốn mua thêm coin, tạo hiệu ứng đòn bẩy mạnh hơn. Tuy nhiên, nhà đầu tư cần tỉnh táo nhận diện những rủi ro tiềm ẩn phía sau khi liệu công ty đó có hoạt động kinh doanh cốt lõi nào không hay chỉ là chiếc thùng rỗng ôm coin? Ai đang đứng sau bơm vốn, họ nhận được những lợi ích nào? Giá cổ phiếu đã vượt quá xa giá trị tài sản chưa? Và trên hết, nếu thị trường bước vào mùa bear, những “chiếc két sắt” này sẽ biến thành tảng đá buộc chân doanh nghiệp như thế nào?
Theo Galaxy Digital, hiện tại, quy mô tổng tài sản của các công ty DAT (ngoài Strategy) rơi vào khoảng 32 tỷ USD, chiếm chưa đến 0,83% vốn hóa thị trường crypto (khoảng 3,8 nghìn tỷ USD). Nghĩa là tác động trực tiếp của họ lên thị trường còn hạn chế, và rủi ro nếu bong bóng nổ trước mắt vẫn chỉ là giả thuyết. Nhưng nếu xu hướng này tiếp tục mọc lên như nấm và hàng trăm công ty cùng lao vào nắm giữ crypto mà không tạo ra giá trị gì, bong bóng sẽ dần được tích tụ. Triết lý HODL có thể tốt cho cá nhân nhưng ở quy mô doanh nghiệp đại chúng, nó lại đang vô tình tạo ra những quả bom hẹn giờ.
"Cha đẻ" của Ethereum, Vitalik Buterin mới đây cũng đã lên tiếng về vấn đề này. Ông cho biết bản thân ủng hộ các công ty nắm giữ ETH làm tài sản kho bạc nhưng cảnh báo xu hướng này có thể biến thành một “trò chơi đòn bẩy quá mức” nếu không được quản lý cẩn trọng. Trong cuộc phỏng vấn với trang podcast Bankless, Vitalik chia sẻ:
“Nếu ba năm nữa bạn đánh thức tôi dậy và nói rằng chính các công ty kho bạc đã dẫn đến sự sụp đổ của ETH, thì lý do tôi nghĩ ngay tới sẽ là họ đã biến nó thành một trò chơi đòn bẩy vượt tầm kiểm soát.”
Are ETH Treasuries good for Ethereum?@VitalikButerin thinks they can be:
— Bankless (@BanklessHQ) August 7, 2025
“ETH just being an asset that companies can have as part of their treasury is good and valuable… giving people more options is good.”
But he also issues a warning:
“If you woke me up 3 years from now… pic.twitter.com/W55oUD7Lke
Coin68 tổng hợp
