Forbes tổng hợp danh sách 20 token có vốn hóa tỷ đô, có khối lượng giao dịch lớn nhưng lại ít có công dụng thực tế.
Forbes liệt kê danh sách 20 "token zombie" tỷ đô. Nguồn ảnh: Forbes
Theo CoinGecko, thị trường tiền mã hóa trị giá gần 2.500 tỷ đô với hơn 14.000 token đang tồn tại. Chúng ta có cần nhiều dự án blockchain đến vậy không?
Câu trả lời dĩ nhiên là không.
Thị trường không cần các dự án "na ná nhau", giải quyết các vấn đề gần như tương tự nhau. Điều này làm phân mảnh thanh khoản, mang đến cho cộng đồng không gì ngoài các token "vô dụng", không có tác dụng gì ngoài để trading.
Chắc hẳn trong chúng ta ai cũng hiểu "99% token đang tồn tại rồi sẽ biến mất", chỉ những dự án làm thật, token có mô hình kinh tế thật sự mới có thể tồn tại.
Nhưng để nhận ra những token "không có ứng dụng gì" như vậy không hề dễ dàng. Nhà đầu tư thường dễ fomo, bị lóa mắt bởi các thuật ngữ kỹ thuật "đao to búa lớn", những lời marketing "mỹ miều" vẽ nên viễn cảnh màu hồng cho dự án. Vì thế khó mà phân định được token nào thực sự có giá trị hay không.
Các cây viết kỳ cựu của tờ Forbes đã dành nhiều thời gian tìm hiểu, phân tích để đưa ra danh sách 20 token có vốn hóa tỷ đô nhưng thực tế thì chẳng có tiện ích gì. Họ gọi đó là các token "zombie", "còn sống" với mục đích duy nhất là để giao dịch đầu cơ.
The Rise Of Crypto’s Billion Dollar Zombies https://t.co/0yGwuXFEys pic.twitter.com/oZd4iTDBt0
— Forbes (@Forbes) March 27, 2024
Nguồn: Forbes
*Lưu ý: Những thông tin sau dựa trên đánh giá của Forbes.
XRP
XRP đứng đầu danh sách này với mức vốn hóa 36 tỷ USD. Đây cũng được xem như là "zombie" sống "dai" nhất hiện nay, khi được thành lập từ tận 2012.
Khi Jed McCaleb, Arthur Britto và David Schwartz tạo ra Ripple Labs với token XRP, họ đặt mục tiêu xây dựng một tiêu chuẩn tài chính toàn cầu mới cho phép các ngân hàng chuyển tiền nhanh chóng với mức phí tối thiểu.
Trong thập kỷ đầu tiên, hàng chục tổ chức tài chính như Bank of America và Banco Santander đã tham gia thử nghiệm mạng lưới mới của Ripple. Để tài trợ cho dự án đầy tham vọng của mình, những người đứng đầu đã tạo ra 100 tỷ token XRP và mở bán ra thị trường với giá trị đến 1,4 tỷ USD.
Đầu năm 2018, ở đỉnh cao của đợt bull-run mạnh mẽ, XRP đạt đỉnh với giá trị thị trường 132 tỷ USD, mang lại cho nhà đồng sáng lập kiêm CEO Chris Larsen khối tài sản ròng trị giá 8 tỷ USD.
Nhưng dù vậy, Ripple Labs vẫn không có khả năng cạnh tranh với SWIFT chứ chưa nói gì đến đánh bại đối thủ. Hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT ngồi vững trên "ngai vàng" của mình, xử lý đến 5 nghìn tỷ USD chuyển khoản liên ngân hàng mỗi ngày.
Không chỉ không thể so sánh với SWIFT, mạng lưới thanh toán của Ripple cũng gặp phải các đối thủ stablecoin hùng mạnh như Tether - sở hữu đến 100 tỷ USD cung hiện hành.
Trong khi đó theo dữ liệu của Messari, năm ngoái, sổ cái XRP của Ripple chỉ kiếm được 583.000 USD phí xử lý các giao dịch trên mạng lưới của mình - một con số quá khiêm tốn so với "tầm nhìn" to lớn mà công ty tuyên truyền.
Hơn nữa, token XRP không đóng vai trò gì ngoài để trader giao dịch trên thị trường thứ cấp. Nhưng vốn hóa XRP đang duy trì ở 36 tỷ USD, là đồng coin lớn thứ 6 toàn ngành.
Cũng theo bảng xếp hạng tỷ phú của Forbes, Larsen là tỷ phú giàu thứ 7 ngành tiền mã hóa, với tài sản ước tính khoảng 3,2 tỷ USD.
Ripple hiện sở hữu số token XRP trị giá 24 tỷ USD trong quỹ dự trữ, đủ để bán ra trong vòng 4 năm tới. Công ty có trụ sở tại San Francisco, có 900 nhân viên và tiếp tục xuất hiện trên mặt báo về việc triển khai hợp tác với một số công ty và quốc gia.
Nhưng cả thập kỷ đã trôi qua, những nỗ lực của Ripple như "muối bỏ bể" và không tạo ra bước tiến vượt bậc nào.
CIO Bitwise Asset Management là Matt Hougan đánh giá:
“Ripple giống như các quỹ đầu tư mạo hiểm giai đoạn đầu hoặc các công ty huy động được quá nhiều tiền và không biết cách triển khai số tiền đó sao cho thỏa đáng."
Nhóm "Ethereum Killer"
Nhóm zombie token lớn nhất là các "Ethereum Killer", cụm từ được dùng xuyên suốt giai đoạn trước để chỉ các dự án ra đời sau này nhưng đặt mục tiêu đánh bại Ethereum.
Nhóm này chủ yếu tuyên bố dự án của mình là những cải tiến ưu việt hơn so với đứa con tinh thần của Vitalik Buterin, bởi vì Ethereum chỉ có thể xử lý hàng chục giao dịch mỗi giây và có phí gas cao ngất ngưởng trong giai đoạn cao điểm.
Nhưng đó chỉ là lập luận cũ kỹ. Ethereum 2024 khác rất xa so với thuở sơ khai 2014. Dù còn đắt đỏ và tồn đọng nhiều vấn đề, vai trò của Ethereum đối với hệ sinh thái DeFi nói riêng và toàn ngành nói chung đã không thể bàn cãi.
Vậy thì những dự án muốn vượt qua ETH năm nào nếu không bắt kịp bước tiến của Ethereum sẽ đi về đâu?
Cardano (ADA)
Cardano từng được tung hô là "Ethereum Killer", được ra mắt vào năm 2017 khi Charles Hoskinson tách khỏi ETH vì bất hòa với Vitalik Buterin.
Blockchain Cardano có giá trị đáng kinh ngạc là 23 tỷ USD với TVL là 396 triệu USD. Blockchain thu được 3 triệu USD tiền phí vào năm ngoái, mặc dù chính Cardano Foundation thừa nhận họ vẫn chưa thoát khỏi giai đoạn khởi nghiệp.
Toàn bộ blockchain Cardano dường như xoay quanh bản thân nhà sáng lập Hoskinson là chính. Ông sở hữu một trang trại rộng 11.000 mẫu Anh ở Wyoming, tài trợ cho những người tự nhận là "thợ săn người ngoài hành tinh" và gần đây đã mở một trung tâm y học tái tạo, chống lão hóa ở thị trấn Gillette.
Tuy vậy, Hoskinson không phải lúc nào cũng đáng tin. Ông tuyên bố mình đã bỏ học Tiến sĩ ngành toán tại Đại học Colorado, Boulder, nhưng phía nhà trường cho biết Hoskinson là sinh viên còn chưa tốt nghiệp Đại học.
Trong nhiều năm, Hoskinson cũng ám chỉ về việc mình đã làm việc cho Darpa - bộ phận nghiên cứu uy tín của Lầu Năm Góc.
Matt Hougan của Bitwise bình luận:
“Đây có phải là một blockchain trước giờ vẫn tuyên bố đang xây dựng kiến trúc hay chỉ là một thử nghiệm mà sẽ không bao giờ thành hiện thực?”
Tezos (XTZ)
Tezos được thành lập vào năm 2014, là một trong những blockchain đầu tiên kết hợp thử nghiệm Proof-of-Stake (PoS). Dự án huy động được 230 triệu USD trong đợt ICO năm 2017 và vốn hóa thị trường hiện tại là 1,2 tỷ USD.
Blockchain Tezos xử lý khoảng 130.000 giao dịch hàng ngày, so với 1,2 triệu của Ethereum và chỉ có TVL 66 triệu USD. Còn Ethereum, với hơn 4.500 ứng dụng đang khởi chạy, có TVL là 48 tỷ USD.
Mục tiêu "bỏ xa Ethereum" về tốc độ xử lý giao dịch đã không khả thi, vậy về phí gas thì sao?
Tezos chỉ thu được 5.640 USD phí giao dịch vào tháng 2/2024 và 177.653 USD cho cả năm 2023.
Nhưng nhà sáng lập Tezos Arthur Breitman khẳng định con số trên thấp hơn đáng kể so với tổng số tiền thực tế. Theo Breitman, 75% phí mạng lưới trả bằng XTZ đã được đốt cháy - và do đó không được tính vào số liệu doanh thu được công bố.
Nhà sáng lập ước tính Tezos có 700 triệu USD trong kho bạc và khẳng định rằng chỉ 20% trong số đó là token XTZ.
“Kho bạc của Tezos sở hữu rất nhiều Bitcoin và phần còn lại là danh mục đầu tư chứng khoán và trái phiếu đa dạng."
Nhưng thông tin đó không thể xác minh được.
Sự phát triển của blockchain dưới quyền kiểm soát bởi tổ chức phi lợi nhuận Tezos Foundation có trụ sở tại Thụy Sĩ. Nhiệm vụ là “thúc đẩy giao thức Tezos thông qua các khoản tài trợ và các phương tiện triển khai nguồn vốn khác”.
Trong nửa đầu năm 2023, Tezos Foundation đã trao tới 18 triệu USD cho 31 dự án mới, trong đó có một công ty trò chơi điện tử ở Philadelphia xây dựng các câu đố chơi trên blockchain Tezos và một công ty phát triển tài năng của Singapore chuyên về nghệ thuật số.
Algorand (ALGO)
Algorand có vốn hóa thị trường 2 tỷ USD và 500 triệu USD trong kho bạc. Cũng từng được coi là “Ethereum Killer” vì khả năng xử lý 7.500 giao dịch mỗi giây. Nhưng mạng lưới chỉ mang lại 63.000 USD doanh thu phí giao dịch vào năm 2023.
Một nhà phân tích bình luận:
“Công nghệ của Algorand có thể sánh ngang với các blockchain khác, nhưng không có nhiều hoạt động vì dự án không có nhiều cộng đồng và các lập trình viên tài năng ngoài nhà sáng lập."
Sáng lập Algorand là nhà khoa học máy tính nổi tiếng người Ý và hiện là giáo sư MIT Silvio Micali.
Dĩ nhiên phía Algorand phản đối các lập luận trên. Người điều hành hoạt động phát triển kinh doanh của Algorand Foundation có trụ sở tại Singapore là Eric Wragge khẳng định:
“Chúng tôi đang trong giai đoạn phát triển thị trường như Uber vậy - phải chi tiền cho mỗi người lên một cuốc xe."
Ám chỉ sau giai đoạn "đốt tiền" này, Algorand sẽ vươn mình trở thành một đối thủ đáng gờm.
Dự án đã "thay mới" toàn bộ bộ sậu của mình với tốc độ chóng mặt, Algorand Foundation cũng có CEO mới. Không rõ "giai đoạn Uber" này khi nào mới kết thúc.
Nhóm Hard fork
Các nhà phân tích của Forbes còn xếp những dự án hard fork từ Bitcoin và Ethereum vào danh sách zombie tỷ đô, gồm có Bitcoin Cash, Litecoin, Monero, Bitcoin SV và Ethereum Classic.
Những cái tên này phần lớn là kết quả của sự bất đồng giữa các nhà phát triển về cách vận hành của mạng lưới Bitcoin hoặc Ethereum. Vì là mã nguồn mở nên bất kỳ ai cũng có thể sử dụng. Khi các nhà phát triển không thể hòa hợp với nhau, họ tách nhóm và tạo ra một mạng lưới mới, sử dụng mã code "y xì đúc" chain cũ, gọi là hard fork.
Chain mới này có cùng lịch sử với chain ban đầu. Và giống như các đợt chia tách cổ phiếu, những người nắm giữ token tại thời điểm chia tách đều nhận được cùng số lượng token trên chain mới tương ứng.
Litecoin (LTC)
Litecoin hard fork từ Bitcoin vào năm 2011, một phiên bản nhanh hơn, rẻ hơn dùng cho thanh toán giao dịch.
Tốc độ tạo block của LTC nhanh hơn bốn lần so với BTC, trung bình cứ 2,5 phút lại có một block mới so với cứ sau 10 phút của BTC. Litecoin cũng sử dụng Proof-of-Work (PoW), có tổng cung giới hạn ở 84 triệu token, so với 21 triệu token BTC.
Ngày nay Litecoin có vốn hóa 6,5 tỷ USD, nhưng năm ngoái chỉ thu được 389.000 USD tiền phí, "không là gì" so với 800 triệu USD của Bitcoin. Điều này cho thấy người dùng có rất ít nhu cầu sử dụng LTC.
Không thu hút được người dùng thì cũng không hấp dẫn với các nhà phát triển. Theo Báo cáo dành cho nhà phát triển của Electric Capital, tính đến cuối năm 2023, chỉ có 74 nhà phát triển mã nguồn mở hoạt động hàng tháng đang hỗ trợ cho Litecoin, so với hơn 1.000 nhà phát triển đối với Bitcoin và hơn 7.000 nhà phát triển đối với Ethereum.
Một VC cho biết:
“Điều khiến những token zombie này tồn tại là tính thanh khoản.Litecoin là một trong những token đầu tiên được Coinbase niêm yết vào thời điểm đó. Hiện vẫn có rất nhiều người sở hữu LTC.”
Bitcoin Cash (BCH)
Bitcoin Cash thậm chí còn giá trị hơn Litecoin, với vốn hóa 7,9 tỷ USD. Tuy nhiên chỉ có 30 nhà phát triển hoạt động hàng tháng và 49.000 USD doanh thu phí vào năm 2023.
Bitcoin Cash ra đời sau cuộc chia rẽ gay gắt với Bitcoin vào năm 2017 về việc có nên tăng kích thước block của BTC hay không. Phe chia tách ra BCH tin rằng nó nên trở thành một đồng tiền điện tử ngang hàng, tối ưu cho việc xử lý giao dịch nhanh và rẻ.
Bitcoin SV (BSV)
Bitcoin SV - viết tắt của “Satoshi Vision" - thậm chí còn có cuộc chia ly gây tranh cãi hơn.
BSV được dẫn dắt bởi Craig Wright - người nhiều tự nhận mình chính là nhà sáng lập Bitcoin ẩn danh Satoshi Nakamoto. Việc này làm cộng đồng crypto phẫn nộ, và ai ai cũng "căm ghét" nhân vật này.
Nhưng như Coin68 đưa tin vào tháng 3 vừa qua, tòa án Tối cao Pháp viện của Liên hiệp Anh và Bắc Ireland tuyên bố Craig Wright không phải là Satoshi Nakamoto.
BSV đã bị Coinbase hủy niêm yết vào tháng 1 nhưng vẫn duy trì mức vốn hóa đến 1,6 tỷ USD. Hiện tại, thật khó để một người dùng thông thường trong thị trường crypto có thể nêu ra được vai trò hoặc chức năng gì của BSV.
Ethereum Classic (ETC)
Trong số 5 cái tên của nhóm này, ETC khác biệt hơn cả vì không phải là fork từ Bitcoin. Ethereum ngày nay mới chính là một fork từ Ethereum Classic.
Nhưng khác với đà phát triển đi lên của ETH kể từ sau vụ chia tách, ETC dường như vẫn "dậm chân tại chỗ". ETC duy trì mức vốn hóa 4,6 tỷ USD nhưng tạo ra mức phí dưới 41.000 USD vào năm 2023.
CEO Ethereum Classic Cooperative là Bob Summerwill thừa nhận:
"ETC được niêm yết gần như ở khắp mọi nơi vì tính lịch sử của mình, nên có khối lượng giao dịch khá lớn. Phần lớn hoạt động này chỉ mang tính đầu cơ."
Những đồng khác
Ngoài những cái tên nêu trên, "danh sách zombie" còn gọi tên:
- Internet Computer (ICP);
- Stellar (XLM);
- Stacks (STX);
- Kaspa (KAS);
- THETA;
- Fantom (FTM);
- Monero (XMR);
- Arweave (AR);
- FLOW;
- MultiversX (EGLD);
- Mina (MINA).
20 blockchain trên đây có tổng giá trị hơn 100 tỷ USD mặc dù thực tế là chúng có rất ít tiện ích ngoài tính giao dịch đầu cơ. Hầu hết dự án đều sở hữu kho bạc chứa đầy hàng triệu USD, nhưng họ không phải chịu trách nhiệm trước cổ đông cũng như cơ quan quản lý.
Dự án không phải công khai mình đã dùng tài chính để làm gì, cũng không phải có báo cáo tài chính công bố cho nhà đầu tư hàng năm. Holder mua token zombie, đúng dịp thị trường đang lên vẫn sẽ thu được lợi nhuận. Nhưng giữa lúc thị trường ảm đạm, các nhà điều hành dự án không đủ khả năng đưa dự án đi lên, token chìm sâu thì nhà đầu tư cũng không thể buộc họ chịu trách nhiệm.
Miễn là có đủ lượng trader giao dịch token trên sàn, token zombie vẫn sẽ tiếp tục tràn lan trên thị trường.
Coin68 tổng hợp
Tham gia thảo luận về những vấn đề NÓNG HỔI nhất của thị trường DeFi tại nhóm chat Fomo Sapiens cùng các admin Coin68 nhé!!!
