Những ngày gần đây cộng đồng crypto bắt đầu một cuộc tranh luận xoay quanh vấn đề các đồng coin trên thị trường đang có cung quá thấp, nhưng lại định giá quá cao.
Cộng đồng crypto tranh cãi về vấn đề token "cung thấp, FDV cao". Nguồn ảnh: CoinDesk
Khởi đầu khi trader kỳ cựu Cobie đăng tải một bài viết rất dài trên Substack nêu lên quan điểm của mình về tình hình định giá hiện tại.
Hãy cùng Coin68 điểm qua một số luận điểm chính đáng phân tích trong bài viết này nhé!
Chu kỳ trước (giai đoạn 2015 - 2021)
Đầu tiên cần giải thích khái niệm pre-sale. Đây là chỉ chung cho những đợt mở bán không công khai với tất cả mọi người, mà chỉ dành cho một số đối tượng nhà đầu tư nhất định.
Nhà đầu tư cá nhân, nhỏ lẻ như chúng ta tham gia các đợt mở bán token như ICO, IEO, launchpad, đấu giá trên các nền tảng mở bán, trên sàn CEX,... thì đó là public sale.
Còn trước đó, dự án khởi điểm chỉ với ý tưởng và whitepaper, cần gọi vốn từ các quỹ đầu tư mạo hiểm (VC), nhà đầu tư thiên thần (angle investor). Pre-sale có các vòng như seed round, Series A, Series B, private round,...
Dự án không nhất định phải có tất cả các vòng gọi vốn trên, cũng không nhất định pre-sale xong là public sale, mà đôi khi là sẽ airdrop cho người dùng rồi niêm yết giao dịch trên sàn.
Trong dòng thời gian còn ngắn ngủi của tiền mã hóa, ETH ICO chính là đợt mở bán token mẫu mực nhất. ETH ICO mang khái niệm ICO đến với thị trường, hơn nữa, còn mang lại lợi nhuận "khủng" cho nhà đầu tư.
- Ethereum gọi vốn 16 triệu USD trong đợt ICO, bán đi 83% cung token (tương đương 60 triệu ETH) với mức giá 0,31 USD / ETH. Đợt mở bán này cho định giá ban đầu là 26 triệu USD.
Dĩ nhiên, định giá 26 triệu USD thật khó có thể tìm thấy ở thời điểm hiện tại. Ngành crypto bùng nổ theo hệ số nhân, mang đến những dự án ngày càng giá trị, cũng như các đợt gọi vốn đầu tư tăng dần qua thời gian.
Vì vậy, nếu chỉ đơn thuần so sánh định giá giữa những dự án "hồi đó" với dự án hiện tại, thì chỉ là so sánh khập khiễng. Chúng ta cần xét đến nhiều hơn là lợi nhuận mà nhà đầu tư thu được.
- Nếu người dùng mua ICO ETH và giữ đến mức giá hiện tại, sẽ nhận được x10.000 vốn ban đầu (tính theo USD).
- Nếu không mua được ICO, khi ETH lên sàn, nghĩa là bắt đầu giao dịch công khai trên thị trường mở, mức giá thấp nhất mà trader mua được là 0,433 USD vào tháng 10/2015. Mức giá này chỉ cao hơn gấp 1,5 lần so với giá ICO. Tương ứng, giá trị dự án khi đó chỉ 35 triệu USD.
Ethereum ngày nay đã là dự án lớn thứ hai thị trường với FDV lên đến 376 tỷ USD. Nếu mà chỉ lấy ETH so sánh thì rõ ràng không thể có dự án nào có thể so bì được, không hề khách quan.
Nên tiếp theo, chúng ta xét đến một đại diện kinh điển cho giai đoạn các vòng gọi vốn VC thịnh hành - Solana.
Solana ra mắt vào 2020 - thời điểm "mùa đông crypto" ảm đạm nhất khi giá BTC, ETH chạm đáy.
- Vòng seed round của SOL có giá trị 20 triệu USD, mở bán 15% tổng cung với giá 0,04 USD / SOL.
- Phần lớn người dùng thông thường không thể tiếp cận đến vòng seed round, nhưng mức giá thấp nhất trên thị trường mở mà trader có thể mua được là 0,5 USD vào tháng 5/2020. Giá này bằng x12 giá vòng seed, với FDV lúc này là 240 triệu USD.
- Nếu hold SOL từ đó đến nay, nhà đầu tư seed round đã có lợi nhuận x4.000 lần. Còn người dùng bình thường mua ở giá thấp nhất được x300 lần.
Khó có thể so sánh giữa lợi nhuận của VC với lợi nhuận của người dùng, nhưng khi so sánh với các dự án tiếp theo dưới đây, rõ ràng chúng ta đều có thể kết luận Solana mang đến lợi nhuận đáng kể cho holder phổ thông.
Như vậy theo Cobie,các dự án ở thời kỳ trước:
- Pre-sale với định giá thấp
- Giá pump trên thị trường mở
- VC và nhà đầu tư đều hưởng lợi
Chu kỳ hiện tại (2022 đến nay)
Xu hướng gọi vốn đã chuyển dịch từ định giá theo market cap sang FDV, vì rõ ràng FDV mang lại nhiều lợi ích hơn cho cả dự án lẫn VC.
Thêm nữa, không phải quỹ VC nào cũng uy tín và có thesis đánh giá dự án. Hầu hết VC chỉ "theo đuôi" các VC Tier 1 mà thôi. Nếu dự án có vòng gọi vốn trước định giá ở khoảng 100 triệu USD. Thì nhiều quỹ VC sẽ sẵn sàng dẫn đầu các vòng sau với định giá "auto tăng" lên thành 300-500 triệu USD.
Hơn nữa, nhà sáng lập có xu hướng thực hiện càng nhiều vòng gọi vốn pre-sale, hết seed round rồi đến Series A, Series B,... Hệ quả là khi giao dịch trên thị trường mở thì FDV cao, cung token thấp và phần lớn token đều nằm trong tay các quỹ đầu tư.
Cobie tiếp tục lấy ví dụ từ Optimism và Starknet.
- OP hoàn thành vòng seed round với trị giá 60 triệu USD, tiếp đến là các vòng private round trị giá 300 triệu USD và FDV 1,5 tỷ USD trước khi TGE.
- STRK seed round với FDV 80 triệu USD, rồi lần lượt các vòng tiếp theo có FDV tăng dần từ 240 triệu USD, 1 tỷ USD đến 8 tỷ USD. Sau đó mới TGE.
- Cả OP và STRK hiện tại đều có FDV quanh 11 tỷ USD nhưng giá OP x6 kể từ giá giao dịch đầu tiên. Còn STRK đã giảm 50%.
Đơn thuần so sánh trên chart giá, khó mà có thể nói STRK đã "pump mạnh". Nhưng nếu tính cả giai đoạn gọi vốn VC, giai đoạn mà Cobie gọi là "thị trường bóng ma", không giao dịch công khai thì STRK đều đã có "price discovery" từ lâu.
Như hình dưới đây cho thấy, trong khi ETH và SOL tăng giá mạnh nhất sau khi giao dịch công khai, hay cả OP đều có đợt tăng "khiêm tốn" thì STRK mở giao dịch sau khi đã đạt đỉnh.
Không chỉ OP hay STRK, các đồng coin "mùa mới" hiện nay đều rơi vào tình trạng định giá quá cao trong khi cung thấp như vậy.
Axie Infinity chỉ có 20% token lưu thông khi đạt giá trị đến 50 tỷ USD. Filecoin có 475 tỷ USD FDV trong khi vốn hóa thị trường chỉ 12 tỷ USD.
Từ đó như chúng ta quan sát được, các dự án airdrop gần đây đều có hiệu suất kém. Hay thậm chí là hơn 80% các token niêm yết trên Binance gần đây đều “chìm trong sắc đỏ".
Tất cả đều chỉ đến việc FDV khi niêm yết quá cao, token chỉ nằm trong tay các quỹ đầu tư, dẫn đến việc cộng đồng trở thành "thanh khoản" để các "tay to" xả hàng.
Áp lực dump từ VC, áp lực unlock token những tháng sau đó chỉ đưa đến kết cục là giá "không ngóc đầu lên nổi".
Vì vậy Cobie nhận xét chu kỳ này:
- Pre-sale với FDV quá cao
- Giá pump trên thị trường "bóng ma"
- Chỉ có VC hưởng lợi
Tiếng nói phản bác
Trong các lập luận nêu trên, VC hiện lên như "kẻ phản diện" chiếm hết phần lớn lợi nhuận mà thị trường crypto có thể sinh ra. Nhưng tiếp đến chúng ta cùng xem xét các lý luận phản bác đến từ Haseeb, một quản lý cấp cao của quỹ Dragonfly Capital.
— Haseeb ＞|＜ (@hosseeb) May 19, 2024
- VC "xả trên đầu" người dùng nhỏ lẻ?
Theo chart dưới đây, Haseeb lập luận rằng các token mới niêm yết trước tháng 4 năm nay đều có hiệu suất tốt sau listing. Nhưng đến giữa sau tháng 4, hiệu suất niêm yết đã kém đi rõ rệt.
Thời điểm này đồng pha với lúc thị trường chung giảm mạnh vì tình hình địa chính trị căng thẳng.
Hay nói đúng hơn, các token lên sàn đều hoạt động chung xu hướng của thị trường, chứ không phải do một quỹ nào đó "xả" làm giá giảm hoàn toàn được.
Hơn nữa, hầu hết token của quỹ đều có thời hạn vesting ít nhất là 1 năm, chứ không phải listing xong là nhận được token để xả cả.
- VC nắm phần lớn lượng token?
Hình dưới đây cho thấy số lượng token mà VC và đội ngũ dự án nắm giữ trong phần lớn các dự án giai đoạn 2017-2020 đều không thay đổi.
SOL 48%, AVAX 42%, BNB 50%, STX 41%, NEAR 38% cũng tương ứng với các dự án chu kỳ này. Vì vậy, không thể nói dự án bây giờ cho VC nắm giữ nhiều token hơn được.
- Cung token thấp trong giai đoạn price discovery?
Tiếp tục hình thể hiện token đang lưu thông vs. token bị khóa của các dự án mới ra mắt hiện nay.
Có thể thấy con số trung bình là 13%.
Nghe qua có thể cho rằng là quá thấp, nhưng có thật như vậy không?
Xem số liệu được nhà sáng lập Ambient Finance là Doug Colkitt tổng hợp như dưới đây:
There seems to be this widespread notions that 2024 tokens are launching at particularly low float % at TGE. Comparing to the largest projects of the past few years, there just doesn't seem to be a lot to this complain.
— Doug Colkitt (@0xdoug) May 18, 2024
Here are the % float at TGE of other large projects of… https://t.co/a4NJOyphPP
Các dự án chu kỳ trước cũng TGE chỉ quanh 13% tổng cung - không khác gì so với hiện tại.
Hay nói đúng hơn, lượng token khi mở giao dịch của các dự án từ trước đến nay phần lớn đều ở mức tương đương nhau. Nên "cảm giác" hiện tại ít hơn chu kỳ trước là hoàn toàn không đúng.
Vì vậy, việc giá giảm chỉ có thể kết luận là vì tình hình chung của thị trường chứ không thể "đổ" cho VC dump token cả.
Coin68 tổng hợp
Tham gia thảo luận về những vấn đề NÓNG HỔI nhất của thị trường DeFi tại nhóm chat Fomo Sapiens cùng các admin Coin68 nhé!!!
