Nhân sự kiện kỉ niệm tròn 10 năm ngày nổ ra cuộc khủng hoảng tài chính Phố Wall mà đã nhanh chóng lan rộng khắp phương Tây và sau đó là toàn thế giới, hãy cùng nhìn lại một trong những hệ quả “tích cực” mà nó để lại: sự ra đời của Bitcoin và lý tưởng tiền tệ điện tử phân quyền.
2008: Cái năm làm thay đổi tất cả
Cách đây tròn 10 năm và 1 ngày, ngày 15/09/2008, Lehman Brothers – ngân hàng đầu tư lớn thứ 4 Hoa Kỳ khi ấy, quản lý khối lượng tài sản lên đến 600 tỉ USD – đệ đơn phá sản. Toàn thế giới tài chính khi ấy ngỡ ngàng, chợt nhận ra là mình đang ở bên bờ vực của cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất kể từ Đại Suy thoái 1929-1933.
Mức độ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng tài chính 2008 làm lung lay niềm tin của công chúng dành cho giới ngân hàng đến nỗi ý tưởng về một dạng tài sản mới, không cần có sự bảo trợ của ngân hàng, ngay lập tức được nhen nhóm lên. Hệ quả là Bitcoin, đồng tiền điện tử có vốn hoá thị trường lớn nhất lúc này, được đề cập lần đầu vào tháng 11/2008 – chỉ 2 tháng sau ngày Lehman sụp đổ.
Một thập kỉ sau đó, Bitcoin và tiền điện tử lại đang trở thành một trong những chủ đề về tài chính được thảo luận sôi nổi nhất cả ở Việt Nam và trên thế giới, đặc biệt là về mức độ rủi ro và tỉ suất sinh lời.
Từ mức giá ban đầu 1 USD vào năm 2010, giá trị của Bitcoin ở thời điểm thực hiện bài viết đã lên đến 6.500 USD, song con số ấy đã là giảm 70% so với đỉnh 20.000 USD hồi tháng 12/2017.
Sự ra đời của Bitcoin
Ngày 01/11/2008, một lập trình viên tên là Satoshi Nakamoto đã gửi một email đến cộng đồng người đam mê mật mã học với nội dung như sau:
“Tôi đang tạo ra một hệ thống tiền tệ điện tử mà hoàn toàn đồng cấp (peer-to-peer), không cần tin tưởng vào một bên thứ ba. Những ai hứng thú có thể đọc qua cáo bạch của nó tại bitcoin.org/bitcoin.pdf.”
Whitepaper của Bitcoin đến thời điểm hiện tại vẫn có thể được truy cập thông qua đường link trên.
- Whitepaper Bitcoin bản tiếng Việt: Bitcoin: Hệ thống tiền điện tử ngang hàng
Tính năng chính của hệ thống này, theo Satoshi, là giúp những giao dịch giữa các bên được thực hiện trực tiếp và không cần phải phụ thuộc vào các định chế tài chính. Hệ thống được thiết kế để có thể hoàn toàn phân quyền/phi tập trung, nghĩa rằng người sử dụng đồng tiền ấy sẽ không cần phải đặt niềm tin vào các thể chế trung ương, như giới ngân hàng truyền thống. Trong một bài đăng khác vào đầu năm 2009, Satoshi nói rằng mọi thứ trong hệ thống mới này sẽ có nền tảng là “bằng chứng mã hoá” thay vì là “niềm tin”.
Satoshi cũng thể hiện sự không hài lòng của mình khi các ngân hàng cả thương mại lẫn trung ương đều đã lợi dụng niềm tin của công chúng, cho vay tiền theo một cách chẳng thể nào kiểm soát để rồi dẫn đến bong bóng tín dụng và không tuân thủ quy định là lượng tiền dự trữ bắt buộc.
“Vấn đề cốt lõi của tiền tệ truyền thống nằm ở niềm tin. Ngân hàng trung ương được mọi người tin tưởng sẽ không phá giá tiền tệ, nhưng lịch sử tiền tệ pháp định lại đầy rẫy những ví dụ cho thấy điều ngược lại,” Satoshi viết.
Những đồng Bitcoin đầu tiên
Một vài tháng sau khi tiết lộ ý tưởng về tiền điện tử, Satoshi đã tạo ra 50 đồng Bitcoin đầu tiên trên nền tảng Blockchain vào lúc 18:15:05 ngày 03/01/2009 (giờ UTC). Tuy nhiên, chỗ 50 BTC đặc biệt này đã được lập trình để không thể nào có thể sử dụng được.
Bên cạnh đó, block đầu tiên còn được nhà sáng lập Bitcoin đính kèm vào đó một lời nhắn, cụ thể là: “Tờ The Times, ngày 3 tháng 1 năm 2009, Bộ trưởng Tài chính sắp sửa tung gói cứu trợ thứ hai cho giới ngân hàng”.
Những dòng ấy chính là tiêu đề trang nhất của tờ báo The Times của Anh số ra cùng ngày, khi cơn khủng hoảng tài chính tại bán cầu Tây đang trong giai đoạn cực điểm.
Phần còn lại của lịch sử
Khi Bitcoin và khái niệm về tiền điện tử phân quyền bắt đầu phổ biến, các loại tiền kỹ thuật số khác cũng bắt đầu nảy nở sinh sôi. Litecoin là đồng coin tiếp theo ra mắt vào năm 2011. Ethereum, một đồng tiền phổ biến khác, xuất hiện vào năm 2015. Hiện tại, đã có hơn hàng trăm dạng tiền mã hoá đang được trao đổi khắp thế giới và người ta ước tính cứ vài ngày thì lại có thêm một dự án ICO (huy động vốn đầu tư bằng tiền điện tử) được lập nên.
Có lẽ chính vì sự bất mãn của mình với hệ thống tài chính hiện tại mà Satoshi muốn Bitcoin trở thành một đơn vị tiền tệ, thứ sẽ có thể được dùng cho các giao dịch trực tiếp mà không cần thông qua một bên thứ ba như ngân hàng trung ương. Dù vậy, sau nhiều năm, Bitcoin và các hậu bối của nó đang biến bản thân thành một lớp tài sản thay vì làm tiền tệ – chệch hướng khỏi “tầm nhìn” của nhà sáng lập.
Thực chất, một số nhà cung cấp dịch vụ ở các nước đã bắt đầu chấp nhận vài dạng tiền kỹ thuật số, bao gồm cả Bitcoin, để đổi lấy hàng hoá và sản phẩm. Tuy nhiên, tính bất ổn trong giá trị đang là mối lo ngại lớn nhất dành cho tiền điện tử nói chung, điều mà tiếp tục khiến đây là một lựa chọn không an toàn đối với các nhà đầu tư chưa đủ kinh nghiệm.
Theo LiveMint
