Tokenomics là quá trình nghiên cứu về cách thức hoạt động của một đồng tiền mã hóa trong một hệ sinh thái rộng lớn hơn, bao gồm những thứ như phân phối token cũng như cách chúng có thể được sử dụng để khuyến khích các hành vi tích cực hỗ trợ mạng lưới phát triển. Hãy cùng Coin68 tìm hiểu kỹ hơn về tokenomics này qua bài viết dưới đây nhé!
Bạn có thể quan tâm:
- Coin68 Blog: Không, Trí tuệ Nhân tạo (AI) và Blockchain không đi cùng nhau
- “Token chứng khoán” và “Chứng khoán được token hoá” – Khi sự khác biệt không chỉ nằm ở ngữ nghĩa
Tiêu điểm bài viết
Bài viết này sẽ giải thích ý nghĩa về thuật ngữ tokenomics, những yếu tố và lý do tại sao nó lại hữu ích.
Tiền tệ được sử dụng ở mọi nơi. Phương tiện giao dịch của các tập đoàn quốc tế giao dịch; phương tiện nộp thuế của công dân; không có nó, mọi người sẽ phải vật lộn để có được những nhu yếu phẩm cơ bản: thức ăn, quần áo, mái che trên đầu.
Một tài sản phổ biến như vậy đã từng – và cho đến rất gần đây – được kiểm soát bởi chính phủ. Các ngân hàng trung ương là tổ chức duy nhất ở hầu hết các quốc gia được ủy quyền phát hành tiền tệ cho công dân của họ.
Toàn bộ lĩnh vực này, thứ mà bây giờ chúng ta gọi là chính sách tiền tệ, đã phát triển xung quanh quá trình này.
Tiền mã hóa đã thay đổi điều này.
Với crypto, các cá nhân hoặc tổ chức có thể tạo ra nền kinh tế vi mô của riêng họ. Tokenomics về cơ bản lấy những gì các ngân hàng trung ương sử dụng làm chính sách tiền tệ và áp dụng nó trong mạng lưới blockchain.
Tokenomics là gì?
"Tokenomics" là từ ghép giữa "token" và "economic" đây là thuật ngữ chung để chỉ các yếu tố tạo nên giá trị và sự hấp dẫn của một loại tiền mã hóa đặc biệt đối với các nhà đầu tư. Điều này bao gồm tất cả các yếu tố từ nguồn cung của token, cách phát hành đến những tính năng cụ thể của token.
Việc tìm hiểu về tokenomics là rất quan trọng trong quá trình đầu tư, bởi vì một dự án có những động lực mua và nắm giữ token được thiết kế thông minh sẽ có khả năng tồn tại và phát triển tốt hơn một dự án không xây dựng một hệ sinh thái xung quanh token của mình. Một nền tảng được xây dựng tốt thường dẫn đến nhu cầu cao hơn trong thời gian, khi các nhà đầu tư mới đổ vào dự án và đẩy giá tăng cao hơn.
Tương tự, khi bắt đầu phát triển một dự án, các thành viên sáng lập và nhà phát triển cần cân nhắc kỹ về tokenomics của token của họ nếu muốn thu hút đầu tư và thành công. Điều này đặc biệt quan trọng trong thị trường tiền mã hóa hiện nay.
Bạn có biết?
Ý tưởng về nền kinh tế token được đưa ra đầu tiên bởi nhà tâm lý học Harvard B.F. Skinner vào năm 1972. Ông tin rằng một mô hình kinh tế token có thể kiểm soát hành vi. Đưa ra một số đơn vị giá trị dễ nhận biết sẽ khuyến khích các hành động tích cực và ngược lại.
Ví dụ: Bitcoin cho thấy cách thiết kế tokenomics của một đồng token khá đơn giản và khéo léo. Tổng nguồn cung của Bitcoin được lập trình trước với số lượng tối đa là 21 triệu token. Bitcoin được tạo ra và phát hành thông qua quá trình đào tạo, trong đó các miners được thưởng bằng một số lượng Bitcoin khi khối được khai thác khoảng mỗi 10 phút một lần.
Thưởng này, còn được gọi là block subsidy, sẽ giảm một nửa mỗi khi 210.000 block được khai thác. Theo lịch trình này, mỗi lần giảm một nửa sẽ diễn ra sau mỗi bốn năm. Dựa trên các quy tắc này, ta có thể dễ dàng tính toán được số Bitcoin được khai thác hàng năm và dự đoán rằng Bitcoin cuối cùng sẽ được khai thác vào khoảng năm 2140.
Tokenomics của Bitcoin cũng bao gồm thiết kế phí giao dịch, mà các miners nhận được khi khối mới được xác nhận. Phí này được thiết kế để tăng lên khi kích thước giao dịch và tắc nghẽn mạng tăng. Nó giúp ngăn chặn các giao dịch spam và khuyến khích miners tiếp tục xác nhận giao dịch ngay cả khi block subsidy giảm dần.
Tóm lại, tokenomics của Bitcoin rất đơn giản và khéo léo, tất cả đều minh bạch và dự đoán được. Các động lực xung quanh Bitcoin giúp các thành viên tham gia được bồi thường để giữ cho mạng lưới vững mạnh và đóng góp vào giá trị của nó như một loại token.
Bạn có biết?
Mặc dù thuật ngữ ‘tokenomics’ được sử dụng trong ngành, nó vẫn chưa được công nhận rộng rãi. Từ điển tiếng Anh Oxford, được chấp nhận rộng rãi như là nguồn xác thực uy tín nhất về ngôn ngữ Anh, vẫn không có mục nào về tokenomics.
Các yếu tố chính của một Tokenomics hoàn thiện
Nguồn cung của token - Token supply
Cung và cầu là những yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến giá của bất kỳ hàng hóa hay dịch vụ nào và điều này cũng áp dụng cho token. Tokenomics quyết định tối đa số lượng token mà một đồng tiền mã hóa có thể có. Đây là một số chỉ số quan trọng để đo lường nguồn cung của một đồng token và lượng cung này nó ảnh hưởng tới giá token như thế nào.
Ví dụ:
- Tokenomics của Bitcoin, quy định rằng không nhiều hơn 21 triệu đồng tiền có thể được đào ra, với đồng tiền cuối cùng dự kiến sẽ được phát hành vào khoảng năm 2140.
- Ethereum thì ngược lại, dự án này không có lượng cung tối đa.
Nguồn cung lưu hành của Ethereum vào ngày 24-04-2023
Ta có thể nhìn thấy, sau sự kiện EIP-1559 của Ethereum và The Merge, số lượng Ethereum bị đốt càng nhiều và lượng cung lưu hành của Ethereum giảm, và điều này gây ra một ảnh hưởng tích cực đến giá trị của token Ethereum trong thời gian gần đây.
Tiện ích của token - Token utility
Token utility đề cập đến các trường hợp sử dụng được thiết kế cho từng loại Token.
Ví dụ, tiện ích của token BNB bao gồm hỗ trợ các hoạt động trên BNB blockchain, thanh toán phí giao dịch và được giảm giá phí giao dịch trên Hệ sinh thái BNB, và đóng vai trò là Token tiện ích cộng đồng trong Hệ sinh thái BNB. Người dùng cũng có thể stake BNB với các sản phẩm khác trong hệ sinh thái để kiếm thêm thu nhập.
Có rất nhiều trường hợp sử dụng khác cho Token.
- Token quản trị cho phép chủ sở hữu bỏ phiếu về các thay đổi trong giao thức của Token.
- Stablecoin được thiết kế để sử dụng như một loại tiền tệ.
- Security Token còn được xem là đại diện cho các tài sản tài chính. Ví dụ, một công ty có thể phát hành cổ phiếu được mã hóa thành Token trong một ICO, cấp cho chủ sở hữu quyền sở hữu và cổ tức.
Các yếu tố này có thể giúp bạn xác định tiềm năng cho một Token, điều này rất quan trọng để hiểu cách nền kinh tế của Token vận hành và phát triển trong tương lai.
Phân bổ token - Token distribution
Bên cạnh cung và cầu, việc quan sát cách phân phối token là rất quan trọng. Các tổ chức lớn và các nhà đầu tư cá nhân sẽ có cách thức đầu tư khác nhau. Việc biết loại thực thể nào sở hữu một token sẽ cho bạn những hiểu biết về cách họ có thể giao dịch token của mình, và đây sẽ ảnh hưởng đến giá trị của token đó.
Ngoài ra, các người đầu tư cần chú ý tới tỷ lệ phân bổ và thời gian khóa token của một số dự án crypto một cách chi tiết. Thường, phần lớn token được thiết kể để có thể bán được sớm trong trong các vòng như Private Sales để gọi vốn phát triển, và số lượng token bán được trong giai đoạn này sẽ được khóa lại trong một khoảng thời gian nhất định nhằm ổn định thị trường và sự phát triển của dự ans. Vậy nên, khi tới thời gian mở khóa token, các nhà đầu tư nhỏ lẻ cần cẩn thận khi đưa ra quyết định đầu tư vì sẽ có một lượng lớn "token đã có lợi nhuận" được đưa ra thị trường và gây ra biến động lớn đối với giá của token này.
Giảm phát token - Token burn
Token burns – Một số blockchain hoặc giao thức sử dụng "token burn" - loại bỏ vĩnh viễn một lượng token khỏi cung lưu thông - để giảm nguồn cung các đồng coin đang lưu hành trên thị trường.
Theo luật cung và cầu, việc nguồn cung của một token giảm sẽ tác động tích cực đến giá của nó khi các token còn lại trong nguồn cung lưu thông trở nên khan hiếm hơn. Điều này có thể thấy rõ nhất trong tokenomics của Ethereum sau khi cập nhật EIP-1559.
Tại sao tokenomics quan trọng?
Công nghệ blockchain cho phép các dự án tạo ra các nền kinh tế vi mô. Để có thể tự duy trì, họ cần tìm ra cách các token nên hoạt động trong hệ sinh thái của họ.
Có thể có không tiêu chuẩn nào phù hợp với tất cả người dùng khi nói đến token. Blockchain đã cho phép một loạt các trường hợp mới được sử dụng và triển khai. Tokenomics cho phép các nhóm phát triển tạo ra một mô hình mới hoặc điều chỉnh một mô hình hiện có hoạt động với những gì dự án muốn đạt được. Điều này có thể tạo ra một nền tảng linh động nhưng vẫn phải ổn định, nếu được thực hiện tốt.
Tổng kết
Nhìn chung, các dự án crypto đang phát triển và tạo dựng ra nhiều mô hình khác nhau để thử nghiệm, đánh giá, và phát triển. Vì vậy, có những dự án thành công cũng như thất bại và biến mất khỏi thị trường. Tuy nhiên, đối với những dự án có tiềm năng, hi vọng rằng chúng sẽ tiếp tục truyền cảm hứng và dẫn đường cho các dự án mới vẫn sẽ đến.
Để tìm hiểu kỹ hơn về phương pháp phân tích tokenomics của một dự án thì bạn có thể tham khảo một số bài viết sau của Coin68:
- Tokenomics 101 (Phần 1) – Hiểu, phân tích và đánh giá Tokenomics hiệu quả
- Tokenomics 101 (Phần 2) – Phân tích Tokenomics của Ethereum
- Tokenomics Research #8: Optimism (OP) – Ngắn hạn tích cực, dài hạn cần nhiều hơn
Thông qua bài viết này chắc các bạn đã phần nào nắm được những thông tin cơ bản về tokenomics. Coin68 không chịu trách nhiệm với bất kỳ quyết định đầu tư nào của các bạn. Chúc các bạn thành công và kiếm được thật nhiều lợi nhuận từ thị trường tiềm năng này.
