Kyros Kompass #12: Tìm hiểu về meta-transaction relayer
Trải nghiệm “đau khổ” nhất của bạn khi vừa bước chân vào crypto là gì?
Bị rug? Bị scam? Bị quay cuồng trong việc phân biệt giữa passphrase và private key?
Nhưng chừng đó đã là gì so với việc bạn thức tới ba giờ sáng để chuẩn bị cho chiếc kèo alpha của mình nhưng giao dịch của mình lại bị “đánh trượt” vì không đủ token nền tảng để trả phí gas?
Đó chỉ là một trong số vô vàn rắc rối mà những ai vừa mới bước vào thị trường crypto đã gặp phải. Và cũng từ đây, một giải pháp mang tên “relayer” đã được ra đời.
Relayer là gì?
Trong blockchain, relayer có thể là:
(i) Nơi tổng hợp các lệnh riêng lẻ vào chung một cuốn sổ cái (orderbook) để người dùng có thể lưu trữ và tìm kiếm lệnh bên ngoài blockchain (off-chain); chỉ có giao dịch khớp lệnh cuối cùng mới được gửi lên blockchain. Một ví dụ cho giao thức này là 0x;
(ii) Một đơn vị thứ ba thay mặt người dùng thực hiện giao dịch (meta-transaction) và trả phí bằng token nền tảng; đổi lại, người dùng sẽ phải trả cho họ một khoản phí (bằng một đơn vị token khác);
(iii) Một đơn vị thứ ba chịu trách nhiệm làm “cầu nối” giữa các nền tảng blockchain với nhau. Các relayer này sẽ xuất hiện trong những dự án về cross-chain như LayerZero hay RelayChain.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ chỉ đề cập tới nghĩa thứ hai của một giao thức relayer.
Cách mà các relayer này hoạt động được gói gọn trong hai chữ: meta-transaction, hay còn gọi là gasless transaction, tức giao dịch không thu phí.
Meta-transaction relayer là gì?
Meta-transaction trên Ethereum và EVM
Hiểu đơn giản nhất, meta-transaction là những giao dịch mà trong đó còn kèm thêm dữ liệu về một giao dịch thực (actual transaction) được tạo ra và được kí xác nhận bởi một cá nhân, sau đó được gửi lên blockchain bởi một bên thứ ba (relayer).
Paymaster, một hợp đồng thông minh, sẽ là đơn vị chịu trách nhiệm trả phí gas. Đổi lại, người dùng sẽ phải trả thêm một khoản phí dịch vụ. Một hợp đồng thông minh gọi là forwarder sẽ xác thực chữ kí của người gửi và chuyển tiếp yêu cầu tới một hợp đồng nhận. Hợp đồng nhận (recipient contract) ở đây là “điểm đến” cuối cùng mà người gửi muốn tương tác với trong hành trình của mình. Nó sẽ thực hiện giao dịch các actual transaction (bên trong meta-transaction).
Hoạt động của Meta-transaction trên Gas Station Network
Để tránh đi ngược lại với triết lý phi tập trung của blockchain, relayer và paymaster sẽ hoạt động một cách cạnh tranh theo một mạng lưới trên RelayHub. Chính vì vậy, khách hàng sử dụng GSN sẽ không cần phải biết tới danh tính của các relayer này mà vẫn có thể tin tưởng và sử dụng các relay server để chuyển tiếp giao dịch cho mình.
Đây là cách mà Gas Station Network (GSN), hệ thống relayer cho meta-transaction trên Ethereum, hoạt động.
Meta-transaction trên Solana
Trên Solana, cách thức mà meta-transaction hoạt động sẽ hơi khác một chút, bởi người dùng có quyền trực tiếp chỉ định người trả phí gas là ai. Người được chỉ định này sẽ phải kí vào giao dịch để giao dịch được thông qua, từ đó giảm bớt được khâu kiểm định và xác nhận của forwarder như trong hệ thống của GSN.
Lấy ví dụ từ dự án Octane (hiện vẫn đang trong giai đoạn alpha), quy trình này diễn ra như sau:
Hoạt động của Meta-transaction trên dự án Octane thuộc Solana
(i) Đầu tiên, người dùng A sẽ thêm vào giao dịch (transaction – viết tắt là txn) của mình hai hướng dẫn: một là chuyển phí cho bên relayer, hai là chỉ định số tiền cần chuyển cho người dùng B (trong trường hợp này, chúng ta cần giả định rằng ví của người dùng A có đủ tiền để trả phí cho relayer và chuyển khoản cho người dùng B, nhưng do không có sẵn SOL trong ví nên người dùng A cần thông qua relayer để gửi tiền cho người dùng B);
(ii) Người dùng A cũng cần cài đặt người trả phí (bằng SOL) là relayer, thay vì là bản thân mình;
(iii) Người dùng A kí xác nhận vào txn;
(iv) Người dùng A gửi txn này lên API server của relayer;
(v) Relayer sẽ xác nhận xem trong txn này, mình đã nhận được phí hay chưa;
(vi) Nếu rồi, relayer sẽ kí nhận rồi chuyển chữ kí này lại cho người dùng A;
(vii) Người dùng A thêm chữ kí của relayer vào txn rồi gửi lên mạng lưới của Solana.
Ưu và nhược điểm của meta-transaction
Ưu điểm
Ưu điểm đầu tiên của meta-transaction (đối với các blockchain EVM) chính là việc tối giản hóa trải nghiệm người dùng khi bước chân vào crypto.
Họ không cần phải sở hữu trước một loại tiền mã hóa nào trước khi có những trải nghiệm đầu tiên với dApp và web3. Việc ứng dụng meta-transaction có thể không cần tới ví phi lưu ký (non-custodial wallet) nhưng đội ngũ phát triển cần có một hệ thống lưu trữ key hoặc mật khẩu giúp gỡ bỏ những rào cả về mặt kĩ thuật khó hiểu của các loại ví phi tập trung cho người dùng.
Bên cạnh đó, việc có một bên thứ ba đứng giữa sắp xếp cũng sẽ giúp giảm bớt gánh nặng lên blockchain bởi nhiều giao dịch đến từ một DApp có thể được xử lý và rút gọn thành một giao dịch cuối cùng để gửi lên blockchain chính.
Nhược điểm
Tuy nhiên, meta-transaction relayer vẫn phải đối mặt với 2 nhược điểm lớn:
- Không phải hợp đồng thông minh nào cũng hỗ trợ meta-transaction;
- Mặc dù các giao thức relayer có thể sử dụng một “mạng lưới” các relayer để phi tập trung hóa quy trình thực hiện giao dịch cho người dùng nhưng điều này vẫn không thể hoàn toàn đảm bảo được rằng mạng lưới này sẽ không gian lận và lũng đoạn các giao dịch nhằm trục lợi riêng cho mình.
Vì sao relayer quan trọng trong crypto?
Ngoài GSN, một số giao thức DeFi khác cũng có áp dụng meta-transaction để giúp trải nghiệm người dùng trở nên mượt mà hơn. ZeroSwap, một dự án aggregator tổng hợp thanh khoản từ các AMM trên 0x, hay Colony, một dự án về cơ sở hạ tầng cho các tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) cũng đã ứng dụng meta-transaction.
Gelato Network, một mạng lưới các robot chạy tác vụ tự động (bot) phi tập trung giúp các lập trình viên tự động hóa hoạt động của các hợp đồng thông minh, cũng sử dụng meta-transaction trong hạ tầng của mình. Gelato kết nối các lập trình viên có nhu cầu tự động hóa hợp đồng thông minh với những người điều hành cơ sở hạ tầng (infrastructure operator) chịu trách nhiệm chạy bot để nhận về một khoản phí dịch vụ tương ứng. Để hoàn thành các tác vụ từ người dùng, Gelato cần có phí gas để tương tác với blockchain, và meta-transaction relayer sẽ được sử dụng ở đây để đạt được mục tiêu này.
Tuy nhiên, việc tự xây dựng một hệ thống relayers để ứng dụng meta-transaction cũng sẽ tốn khá nhiều tài nguyên về thời gian và công sức cho các dự án crypto. Chính vì vậy, đã có những giải pháp về meta-transaction được xây dựng để tối ưu hóa quy trình này, trong đó những cái tên nổi bật nhất là GSN (đã nhắc đến ở trên) và Biconomy.
Bên cạnh DeFi, các nền tảng NFT hoặc các nhãn hàng trong thị trường truyền thống muốn gia nhập vào sân chơi Web3 thông qua NFT cũng có thể sử dụng relayers để giảm bớt rắc rối cho khách hàng của họ – những người vốn vẫn còn lạ lẫm với công nghệ này.
Biconomy là một giao thức hỗ trợ điều này: Một trong ba sản phẩm chính của họ – Gasless Transactions – sẽ cho phép các dự án khác “tài trợ” phí giao dịch cho người dùng của mình, bất kể đó là giao dịch DeFi hay NFT. Hồi tháng 8/2021, hãng thời trang D&G và UNXD, một nền tảng NFT dành cho các sản phẩm xa xỉ đã hợp tác với Biconomy để thực hiện chiến dịch Glass Box NFT, bao gồm các NFT cho phép người dùng tận hưởng những tiện ích trên cả metaverse lẫn ngoài đời thực từ D&G.
Tạm kết
Mặc dù còn một vài nhược điểm cần khắc phục song không thể phủ nhận vai trò quan trọng của các relayer trong việc giúp cho trải nghiệm trên các DApp trở nên đỡ “gập ghềnh” hơn, đặc biệt là trong hoàn cảnh các dự án của thị trường crypto đang gặp khó trong việc mở rộng tệp khách hàng mới do yêu cầu hiểu biết về mặt kĩ thuật đối với những người dùng này là khá nhiều.
Có thể ví von xây dựng relayer như việc làm đường cao tốc thu phí tự động, tuy tốn kém và tốn công ban đầu, nhưng lợi ích về hạ tầng giao thông, kết nối mạng lưới sẽ được thông suốt và hiệu quả hơn gấp bội trong tương lai.
Mai Phan – Đội ngũ Kyros Ventures
Có thể bạn quan tâm:
