Đồng sáng lập Ethereum đã lên tiếng cảnh báo về những hệ lụy nguy hiểm nếu mô hình định danh số kiểu “mỗi người một ID” như World trở thành chuẩn mực.
Vitalik cảnh báo: World đang đặt dấu chấm hết cho quyền ẩn danh trên internet. Ảnh: CryptoSlate
Quyền ẩn danh sẽ ra đi?
Trong một bài viết vừa được công bố, Vitalik Buterin - đồng sáng lập Ethereum - đã thẳng thắn gióng lên hồi chuông cảnh báo về những hiểm họa tiềm ẩn từ các nền tảng định danh số như Worldcoin (đổi tên thành “World” từ tháng 10/2024).
this is quite accurate but are social graphs actually feasible in the real world for identity? One thing not mentioned is how easy it is to game them. The UX of attesting is also onerous and most regular users will not participate in social graph / web of trust ID for that…
— Nanak Nihal Khalsa 🔜🐈⬛ (@NanakNihal) June 28, 2025
Theo Vitalik, nếu không được kiểm soát cẩn trọng, các hệ thống "mỗi người một ID" như Worldcoin (tuyên bố đã đạt mốc 10 triệu người dùng xác thực) không chỉ đe dọa văn hóa ẩn danh vốn là nền tảng của Internet và cộng đồng crypto, mà còn có thể mở đường cho một tương lai giám sát sinh trắc học quy mô lớn.
Vitalik cũng không ngần ngại chỉ ra những tác hại nghiêm trọng của mô hình trên, đặc biệt khi nó được áp dụng rộng rãi và trở thành tiêu chuẩn mặc định.
Dù Worldcoin đang tích cực quảng bá việc sử dụng các công nghệ bảo mật tiên tiến như Zero-Knowledge Proof (ZKP) để bảo vệ quyền riêng tư người dùng, Vitalik cho rằng điều đó vẫn chưa đủ. Ông chỉ rõ:
“Ngay cả khi được bọc bởi Zero-Knowledge Proof, chúng ta vẫn tiến gần hơn đến một thế giới nơi mọi hoạt động của bạn gần như bắt buộc phải gắn với một danh tính công khai duy nhất.”
Điều này đi ngược lại với tinh thần cốt lõi của Internet: quyền được có nhiều danh tính, quyền được lựa chọn, và quyền được ẩn danh khi cần thiết.
Mối nguy thực sự
Vitalik còn vẽ ra một kịch bản thực tế và ngày càng dễ xảy ra:
-
Giám sát chính trị: Khi mọi hoạt động số gắn liền với một danh tính duy nhất, việc các chính phủ hay tổ chức có quyền kiểm soát sẽ dễ dàng hơn bao giờ hết.
-
Công cụ theo dõi AI: Với sự phát triển vượt bậc của các hệ thống theo dõi hành vi dựa trên AI, việc thu thập, phân tích và kiểm soát dữ liệu cá nhân theo thời gian thực sẽ trở nên đáng sợ hơn.
-
Nguy cơ bị ép buộc (Coercion): Khi chỉ có một ID duy nhất, chính phủ, nhà tuyển dụng hoặc các nền tảng số có thể yêu cầu bạn liên kết tất cả các tài khoản, hoặc tiết lộ toàn bộ lịch sử hoạt động số.
Ngay cả với công nghệ bảo mật như ZKP, một “danh tính duy nhất chính là một điểm yếu duy nhất” là rủi ro không thể phủ nhận.
Giải pháp của Vitalik
Vitalik không phản đối ý tưởng định danh số. Trên thực tế, ông đã dành nhiều năm nghiên cứu và phát triển các giải pháp định danh nhưng vẫn đảm bảo quyền riêng tư.
Song, ông mạnh mẽ phản bác ý tưởng rằng chỉ có mô hình như Worldcoin mới là cách duy nhất để giải quyết bài toán bot và Sybil attack.
Giải pháp mà Vitalik đề xuất là một hệ sinh thái danh tính đa dạng, người dùng sẽ có thể linh hoạt chọn lựa nhiều phương thức xác thực khác nhau, dựa trên từng hoàn cảnh sử dụng, có thể kể đến biểu đồ xã hội (social graph), hộ chiếu, email, dữ liệu sinh trắc học, ví crypto hoặc các hình thức proof-of-personhood khác.
Điều quan trọng nhất là người dùng có quyền lựa chọn cái nào để tiết lộ, vào thời điểm nào, trong ngữ cảnh nào, thay vì bị buộc phải gắn tất cả vào một danh tính duy nhất. Vitalik nhấn mạnh không nền tảng hay mô hình nào nên được phép thống trị toàn bộ hệ sinh thái danh tính số.
Worldcoin tăng tốc thực thi
Cảnh báo của Vitalik được đưa ra đúng vào thời điểm dự án của Sam Altman đang tăng tốc triển khai toàn cầu.
Tại Mỹ, Worldcoin đã chính thức ra mắt tại 6 thành phố lớn gồm San Francisco, Los Angeles, Miami, Atlanta, Nashville và Austin. Dự án cũng vừa hoàn tất vòng gọi vốn 135 triệu USD, đặt tham vọng triển khai thiết bị quét mống mắt tới hơn 180 triệu người Mỹ.
Song song đó, Worldcoin đang trong giai đoạn thử nghiệm thẻ Visa riêng mang tên World Card. Thẻ này dự kiến sẽ ra mắt vào cuối năm nay tại Mỹ, cho phép người dùng dễ dàng chuyển đổi token WLD sang tiền fiat. Ngoài ra, World Card còn được tích hợp với các đối tác tài chính lớn như Stripe, Circle và Kalshi, tham vọng mở rộng sang lĩnh vực thanh toán và tài chính truyền thống.
Worldcoin còn bắt tay với Tinder Nhật Bản, một nền tảng hẹn hò thuộc sở hữu của Match Group, để triển khai xác minh danh tính người thật thông qua World ID. Đây là lần đầu tiên một ứng dụng hẹn hò lớn ứng dụng định danh sinh trắc học ở quy mô quốc gia, bắt đầu từ thị trường Nhật Bản.
Về mặt gamification (trò chơi hóa), Worldcoin cũng đang kết hợp với Razer để triển khai chương trình mang tên “League of Humans”, một giải đấu kết hợp yếu tố game với định danh con người thật. Thông qua đó, Worldcoin không chỉ muốn tiếp cận cộng đồng game thủ mà còn thử nghiệm các ứng dụng mới cho World ID trong các môi trường online đa dạng.
Cuối cùng, để giải quyết bài toán hạ tầng và mở rộng khả năng tiếp cận ở các nước đang phát triển, Worldcoin đã cho ra mắt Orb Mini, phiên bản thu gọn của thiết bị quét mống mắt. Với thiết kế nhỏ gọn và chi phí thấp hơn, Orb Mini giúp Worldcoin dễ dàng triển khai các chiến dịch xác minh danh tính ở khu vực Global South (các nước thế giới thứ 3), đang có hàng trăm triệu người chưa từng có bất kỳ hình thức định danh số nào.
Bất chấp các bước mở rộng mạnh mẽ, token WLD vẫn đang chịu áp lực trên thị trường, giao dịch dưới các ngưỡng kháng cự kỹ thuật quan trọng. Trong 24h gần nhất, WLD tăng khoảng 3,5% và đang giao dịch quanh mốc 0,92 USD mỗi đồng.
Biến động giá WLD trong 1 năm qua, ảnh chụp màn hình CoinGecko lúc 09:55 AM ngày 30/06/2025
Coin68 tổng hợp
