Ethereum đang gặp phải những vấn đề về khả năng xử lý giao dịch và chi phí quá cao cho người dùng. Chính vì điều này, nhiều giải pháp phân tầng đã ra đời. Trong bài viết hôm nay, hãy cùng tìm hiểu về zkSync – một trong những giải pháp layer-2 có thể sẽ là tâm điểm chú ý trong thời gian tới nhé!
ZK Rollup là gì?
Với hướng đi Modular (tạm dịch: phân tầng blockchain) của Ethereum, nhiều giải pháp layer-2 đã ra đời. Trong đó, các Rollup đang là những giải pháp thu hút được nhiều sự chú ý của cộng đồng trong thời gian gần đây.
>> Xem thêm: Kyros Kompass #3: Toàn cảnh về Bức tranh Layer 2
Về cơ bản, Roll-up được chia thành 2 dạng là:
- Zk-Rollup (hay Zero Knowledge Rollup): các dự án trong mảng này bao gồm StarkWare, Aztec hay Loopring,…và tất nhiên là nhân vật chính trong bài viết hôm nay zkSync.
- Optimistic Rollup: mảng này có những đại diện là Optimism và Arbitrum.
Sự khác nhau về mặt kỹ thuật giữa Zk-Rollup và Optimistic Rollup thì mình đã có giải thích trong bài viết về dưới đây, anh em quan tâm thì có thể bấm vào để đọc nhé!
Xem thêm: Vì sao bạn cần để mắt đến StarkNet, StarkEx – giải pháp đối trọng với Arbitrum và Optimism?
zkSync là gì?
zkSync là giải pháp layer-2 thuộc nhóm zk-Rollup và được phát triển bởi đội ngũ của Matter Labs. Triển khai mainnet từ tháng 06/2020, zkSync đã giúp xử lý 4 triệu giao dịch (tính đến thời điểm bài viết). Bên cạnh đó, mức phí giao dịch trên nền tảng cũng rất rẻ – dao động quanh mức 0,2 USD và hoàn toàn có thể được trả bằng nhiều đơn vị khác nhau (ETH, DAI, RAI,..).
So sánh đôi nét với StarkNet-StarkEx
Thành thật mà nói, zkSync vẫn còn cách khá xa với bộ đôi StarkNet-StarkEx được phát triển bởi StarkWare. Đơn giản nhất chúng ta có thể thầy rất nhiều tên tuổi “tạo sóng” thời gian gần đây như ImmutableX, Sorare, dYdX thì đều chọn StarkEx làm nền tảng để xây dựng.
Chính vì điều này, StarkEx bỏ xa zkSync về mặt con số thống kê, với 46 triệu giao dịch đã được xử lý (so với 4 triệu của zkSync) và 1 tỷ USD tài sản được khoá trên nền tảng (so với 24 triệu của zkSync). Chỉ riêng một dự án là dYdX cũng có con số thống kê vượt trội so với zkSync.
Tuy nhiên, không vì thế mà mình đánh giá thấp zkSync. Dưới đây là 2 lí do mình nghĩ zkSync hoàn toàn có thể cạnh tranh sòng phẳng với StarkNet-StarkEx bất chấp số liệu hiện tại thể hiện sự thống trị của bộ đôi này.
Đầu tiên là vũ khí zkEVM (máy ảo Ethereum tương thích với zkRollup). Hiểu nôm na, hệ thống máy ảo này sẽ cho phép triển khai các Smart contract từ chain gốc Ethereum. Chính nhờ máy ảo này, các sản phẩm gạo cội như Uniswap và Curve có thể dễ dàng mở rộng lên zkSync.
Trong tháng 10, testnet UniSync (bản fork của Uni V2) đã thu về rất nhiều sự chú ý. StarkNet cũng đang có những dự tính triển khai hệ thống máy ảo EVM riêng, tuy nhiên thông tin chi tiết về bước đi này vẫn chưa được đề cập quá rõ.
Điều thứ hai, nằm ở hướng đi của 2 giải pháp này. zkSync hướng đến việc móc nối các giải pháp DeFi truyền thống lên layer-2, trong khi đó StarkNet-StarkEx lại chọn hướng đi gaming, NFT làm chủ đạo. Điều này cá nhân mình nghĩ (lưu ý là cá nhân mình nghĩ) là khá tham vọng và rủi ro cao.
Gaming chưa bao giờ là một mảnh đất lành với các blockchain hạng nặng như Ethereum. Điển hình như BSC cũng đang dần quá tải với làn sóng GamFi. Axie thì cũng đành phải tự phát triển một sidechain riêng cho mình. Việc đặt ra bài toàn hướng đến một giải pháp scaling cho blockchain gaming là một bài toán “được ăn cả ngã về không” của StarkWare.
Vấn đề tồn đọng
Composability – Tương thích
Composability (tạm dịch là tương thích, kết nối) đang là vấn đề của các nền tảng blockchain khi Dapp A không thể xây dựng dựa trên nền tảng của Dapp B. Điều này có thể dẫn đến sự đứt gãy dòng tiền, khi các ứng dụng trong hệ sinh thái không kết nối với nhau một cách mật thiết.
Do đó, zkSync V2 đang hướng đến việc hỗ trợ các Dapp có thể tận dụng nguồn lực của nhau để tạo ra những tầng ứng dụng gắn bó chặt chẽ. Bên kia chiến tuyến, StarkNet cũng đang được định hướng xây dựng để xử lý vấn đề này, một trong những điểm yếu mà StarkEx đang gặp phải.
Cầu nối Cross-chain
So với Optimismic Rollup, người dùng khi rút tiền từ zk-Rollup sẽ không phải chờ quá lâu (tận 7 ngày) để nhận được tiền trên Ethereum. Tuy nhiên, hiện vẫn còn quá ít giải pháp cầu nối tiết kiệm chi phí để dòng tiền có thể đổ vào các zk-Rollup một cách mạnh mẽ.
Người dùng nếu muốn có tiền để sử dụng các dịch vụ trên zk-Rollup sẽ đều phải đi qua Ethereum, biến đây trở thành nút thắt cổ chai của dòng tiền.
Cách thu lại giá trị đã tạo ra
Làm sao để thu lại được giá trị cho mạng lưới đang là một vấn đề hết sức đau đầu đối với các giải pháp L2. Hiện mọi hoạt động đều đang phụ thuộc vào ETH để thu phí, tuy nhiên, điều này khiến đội ngũ không đủ công cụ để điều phối giá trị trong mạng lưới.
Ngược lại, nếu phát hành một token riêng, nhiều khả năng cộng đồng sẽ phản ứng mạnh vì nó đi lại tính phi tập trung vốn có của các giải pháp trên Ethereum.
Ngôn ngữ lập trình
zkSync dự kiến sẽ sử dụng ngôn ngữ lập trình riêng là Zinc, trong khi đó StarkNet sẽ sử dụng Cairo. Với nhiều lập trình viên đã quen với Solidity trên Ethereum thì đây có thể là rào cản về mặt phát triển sản phẩm trên các giải pháp zk-Rollup.
Tạm kết
Như vậy là chúng ta đã cùng điểm qua một vài điểm chính về zkSync, cũng như là so sánh với StarkNet-StarkEx để anh em dễ dàng hình dung hơn về các giải pháp mới này. Nếu quan tâm đến các kèo testnet để có cơ hội đón đầu làn sóng trên zkSync thì anh em có thể tham gia ngay cộng đồng Fomo Sapiens nhé!
Lưu ý: Bài viết này chỉ mang tính chất thông tin và nhận định cá nhân. Tất cả nội dung trên đây đều không được xem là lời khuyên đầu tư.
Coin68 tổng hợp
Có thể bạn quan tâm:
