Trump áp thuế 46% lên Việt Nam: Vì sao chứng khoán giảm kỷ lục còn crypto chỉ chao đảo nhẹ?

Mức thuế đối ứng cao mà chính quyền Mỹ đặt lên Việt Nam đang gây ảnh hưởng tiêu cực lên thị trường chứng khoán trong nước khi nhà đầu tư bi quan trước triển vọng kinh tế sắp tới.

*Bài viết thể hiện quan điểm cá nhân của tác giả

Ngày 02/04/2025 (giờ Mỹ), Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump bất ngờ tuyên bố áp thuế đối ứng 46% lên hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam, một mức thuế cao chưa từng có. Thông tin này đã ngay lập tức tạo ra làn sóng chấn động trên thị trường tài chính: VN-Index lao dốc 6,68% - mức giảm sâu nhất lịch sử 25 năm của chỉ số này, còn thị trường chứng khoán Mỹ cũng có phiên giao dịch tồi tệ nhất kể từ cú sập COVID tháng 03/2020.

Vì sao hai loại tài sản lại có phản ứng khác nhau? Và Việt Nam có thể làm gì để xoay chuyển tình thế?

Biểu đồ VN-Index giảm mạnh xóa sạch đà tăng nửa năm qua. Nguồn: TradingView (04/04/2025)

Tâm lý thị trường và kỳ vọng đám đông

Sự sụt giảm mạnh của chứng khoán Việt Nam phản ánh tâm lý hoảng loạn của nhà đầu tư trước nguy cơ chiến tranh thương mại. Khi thuế suất tăng mạnh, xuất khẩu sang Mỹ – thị trường tiêu thụ hàng đầu của Việt Nam – sẽ gặp khó khăn, ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu của các doanh nghiệp và nền kinh tế.

Vì sao chứng khoán Việt Nam lao dốc mạnh?

1. Doanh nghiệp xuất khẩu bị ảnh hưởng trực tiếp

Các công ty dệt may, điện tử, gỗ và thuỷ sản – những ngành xuất khẩu chủ lực sang Mỹ – sẽ chịu tác động nặng nề từ mức thuế mới. Nhà đầu tư bán tháo cổ phiếu do lo ngại lợi nhuận giảm, doanh nghiệp mất thị phần.

2. Kinh tế Việt Nam có nguy cơ tăng trưởng chậm lại

Xuất khẩu giảm đồng nghĩa với GDP tăng trưởng chậm hơn. Doanh nghiệp thu hẹp sản xuất có thể dẫn đến thất nghiệp tăng cao, kéo theo tác động tiêu cực lên tiêu dùng và thị trường nội địa. Khi thị trường giảm sâu, các quỹ đầu tư nước ngoài có thể rút vốn để tìm nơi trú ẩn an toàn hơn. Điều này khiến VND mất giá và tiếp tục tạo áp lực lên nền kinh tế.

3. Kỳ vọng vào nỗ lực “né thuế” của Chính phủ Việt Nam

Thời gian qua, Trung Quốc và khối liên minh Châu Âu chịu sức ép từ quân bài thuế quan của Tổng thống Trump. Ngay cả các đối tác tưởng chừng là thân cận như Canada và Mexico cũng không nằm ngoài vòng áp lực của ông chủ Nhà Trắng. Một bộ phận không nhỏ cộng đồng Việt Nam đã "ăn mừng sớm" khi nghĩ rằng chúng ta có thể né thuế. Hàng loạt bài viết, video đăng tải phản ánh tâm lý đám đông đã kỳ vọng vào một năm 2025 tươi sáng. Và tới thứ 4 vừa qua, tất cả đã “việt vị”.

Tại sao crypto không giảm mạnh như chứng khoán?

So sánh biến động giá Bitcoin (cam), giá vàng (đỏ) và chỉ số S&P 500. Nguồn: TradingView (04/04/2025)

Trong khi VN-Index giảm kỷ lục, thị trường tiền mã hóa cũng có điều chỉnh nhưng mức giảm không quá nghiêm trọng. Bitcoin chỉ giảm về mức 82.000 USD rồi phục hồi rõ rệt, thay vì sụp đổ sâu như chứng khoán.

Lý do chính nằm ở bản chất khác biệt giữa hai loại tài sản. Sự khác biệt trong phản ứng của hai thị trường này có thể được lý giải bởi:

Tính chất tài sản

Cổ phiếu đại diện cho quyền sở hữu trong các công ty cụ thể, do đó, trực tiếp phản ánh hiệu suất và triển vọng của các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi thuế quan. Ngược lại, tiền mã hóa như Bitcoin được coi là tài sản toàn cầu, không liên quan trực tiếp đến hiệu suất của bất kỳ nền kinh tế quốc gia nào.

Tâm lý nhà đầu tư

Trong bối cảnh bất ổn kinh tế, một số nhà đầu tư có xu hướng chuyển sang các tài sản được coi là "trú ẩn an toàn" như vàng hoặc Bitcoin, mặc dù tiền mã hóa vẫn có mức độ biến động cao.

Kỳ vọng về chính sách

Nhà đầu tư có thể kỳ vọng rằng các chính phủ sẽ có biện pháp hỗ trợ nền kinh tế và thị trường chứng khoán, trong khi thị trường tiền mã hóa hoạt động độc lập hơn với các chính sách kinh tế truyền thống.

Liệu Việt Nam có thể xoay chuyển tình thế?

Trong quá khứ, Việt Nam đã từng có những động thái ngoại giao mạnh mẽ nhằm tác động đến chính sách của Mỹ, đặc biệt dưới thời ông Trump. Khi Trump còn đang tranh cử, nhiều doanh nghiệp và quan chức Việt Nam đã chủ động thiết lập quan hệ với các cố vấn thân cận của ông, thúc đẩy hình ảnh Việt Nam như một đối tác chiến lược quan trọng của Mỹ tại châu Á.

Nay, trong bối cảnh thuế quan 46% giáng xuống, có ba kỳ vọng chính về phản ứng chính sách:

1. Việt Nam sẽ đẩy mạnh vận động hành lang tại Mỹ

Lịch sử cho thấy Việt Nam đã từng thành công trong việc tác động đến quyết sách của Trump. Một ví dụ là vào năm 2019, khi Mỹ cáo buộc Việt Nam thao túng tiền tệ và đe dọa áp thuế cao, Việt Nam đã nhanh chóng tổ chức các cuộc gặp với các quan chức Mỹ để giải trình, đồng thời cam kết tăng mua hàng hóa Mỹ, từ máy bay Boeing đến nông sản. Kết quả là căng thẳng được xoa dịu phần nào.

2. Điều chỉnh chính sách kinh tế trong nước để thích nghi

Nếu việc vận động hành lang không thành công hoặc chỉ mang lại nhượng bộ nhỏ, Việt Nam sẽ phải điều chỉnh chiến lược kinh tế để giảm thiểu tác động từ thuế quan. Một số biện pháp có thể bao gồm:

Thay đổi chuỗi cung ứng: Doanh nghiệp có thể đẩy mạnh sản xuất trong các khu vực chưa bị ảnh hưởng bởi thuế quan hoặc tìm cách định danh sản phẩm theo hướng giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ.
Thúc đẩy quan hệ thương mại với các nước khác: Việt Nam có thể tập trung vào các hiệp định thương mại tự do như CPTPP và EVFTA để mở rộng thị trường xuất khẩu ngoài Mỹ.

Top 10 ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ năm 2024

3. Mỹ có thể dùng thuế quan như đòn bẩy để yêu cầu nhượng bộ

Ông Trump nổi tiếng với chiến thuật đàm phán cứng rắn, dùng thuế quan làm công cụ ép các nước nhượng bộ trong các lĩnh vực khác. Việt Nam có thể sẽ bị gây áp lực trong các vấn đề như:

Mua thêm hàng hóa Mỹ: Nếu Việt Nam cam kết nhập khẩu nhiều hàng hóa Mỹ hơn, đặc biệt là nông sản và năng lượng, có thể giảm bớt căng thẳng thuế quan.
Chính sách tiền tệ: Mỹ có thể yêu cầu Việt Nam thay đổi chính sách tỷ giá, tránh bị cáo buộc thao túng tiền tệ.
Đối tác quân sự: Trong bối cảnh căng thẳng Mỹ - Trung, Washington có thể muốn Việt Nam có lập trường rõ ràng hơn trong các vấn đề an ninh khu vực.

Kết luận: Đừng vội hoảng loạn, nhưng cần hành động nhanh

Dù VN-Index giảm kỷ lục, vẫn còn nhiều kịch bản để Việt Nam xoay chuyển tình thế. Trong quá khứ, chính phủ Việt Nam đã chứng minh khả năng linh hoạt và nhạy bén trong điều chỉnh chính sách để ứng phó với các quyết sách thương mại của Mỹ.

Điều quan trọng lúc này là thị trường cần theo dõi sát sao các diễn biến chính sách. Nếu Việt Nam có những phản ứng phù hợp và nhanh chóng, niềm tin của nhà đầu tư có thể phục hồi sớm hơn dự đoán.

Andy - Researcher tại Kyros Ventures