Tiếp tục câu chuyện về các tổ chức DAO cùng các sản phẩm mới, hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về Tokemak (TOKE), giải pháp giúp gỡ bỏ những điểm nghẽn về thanh khoản cho các dự án nhỏ, vừa ra đời và không có sự hỗ trợ từ các quỹ đầu tư lớn.
Lưu ý, bạn đọc nên tìm hiểu cơ chế cơ bản của các pool farming trước khi đọc tiếp phần mô hình Tokemak dưới đây. Cách vận hành của các pool thì mình đã giải thích trong bài ví dụ này:
>> Xem thêm: Một ví dụ về biến động khi tham gia cung cấp thanh khoản và farming
Vấn đề Tokemak (TOKE) giải quyết là gì?
Nếu như anh em nào hay đi farm, thì chắc đã quá quen với khái niệm pool 1 – pool 2. Mô hình farm truyền thống này tạo ra một vấn đề, đó là dòng tiền bên ngoài thường đổ vào pool 1, farm ra reward từ đó “xả lên đầu” những người ở pool 2.
Điểm yếu của mô hình thanh khoản truyền thống thì mình đã đề cập trong bài viết về Olympus DAO trước đây, anh em nào quan tâm về pool 1 – pool 2 thì có thể tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé:
> Xem thêm: Olympus (OHM) – Người dẫn đầu xu hướng DAO hay “mô hình kim tự tháp” kiểu mới?
Như vậy, vấn đề được Tokemak giải quyết sẽ là sự hiệu quả trong quá trình đào thanh khoản (liquididty mining). Làm sao để các dự án có thể duy trì được thanh khoản ổn định mà không cần phải tiêu hao quá nhiều token tặng thưởng.
Mô hình và giải pháp của Tokemak
Các bộ phận và người tham gia
Trong hình ảnh mô tả từ Messari, chúng ta có thể phần nào hình dung được mô hình chung của Tokemak.
Cụ thể, mình sẽ chia thành 2 bộ phận của hệ thống: gồm Reactor (hiểu nôm na là bộ phận điều phối) và Các sàn giao dịch (đầu ra của thanh khoản).
Bên cạnh 2 bộ phận, chúng ta sẽ có 3 thành phần người chơi:
- Đầu tiên là người cung cấp thanh khoản (LP): thay vì farm trực tiếp ở sản phẩm, họ sẽ cung cấp LP token cho bộ phận Reactor. Từ đó họ nhận về tAsset – hiểu nôm na đây giống giấy chứng nhận đã góp thanh khoản vào pool.
- Tiếp theo là người điều phối thanh khoản (LD): họ sẽ stake token TOKE, cũng nhận về tAsset như một giấy chứng nhận. Nhưng khác với LP, họ sẽ có quyền vote để điều phối thanh khoản từ Reactor sang các sàn giao dịch.
- Cuối cùng là Pricer: đây là thành phần xác nhận giá giao dịch. Đối với các giao thức không dùng cơ chế AMM thì sẽ cần các Pricer này để họ cung cấp đủ dữ liệu về giá thị trường.
Giải pháp
Như vậy, so với mô hình cũ, những ai tham gia farm, cung cấp thanh khoản (tức các LP) sẽ không phải chịu rủi ro bị “xả lên đầu” như hình thức tự đi farm độc lập. Thay vài đó, bộ phận Reactor sẽ có cơ chế cân bằng tỷ lệ tài sản, lãi suất, giảm thiểu rủi ro cho người đi farm.
Mình xin nói sơ thêm về cơ chế Reactor. Đây là bộ phận đảm bảo cân bằng “lượng tài sản LP bỏ vào” và “lượng TOKE được LD stake vào”. Nếu bên LP ít tài sản hơn bên LD, sẽ có những động lực về mặt lãi suất nhằm thu hút LP bỏ thêm thanh khoản vào Reactor. Ngược lại, nếu LP bỏ nhiều tài sản hơn bên LD, các LD sẽ được khuyến khích để stake thêm token TOKE vào Reactor.
Về phía dự án, hầu hết sẽ phải bỏ native token (tức token của dự án) ra để làm phần thưởng cho những ai cung cấp thanh khoản. Nếu các LP này đến farm sớm, bán token nhanh và rời đi, dự án sẽ không duy trì được một độ ổn định về thanh khoản. Vòng lập này kéo đến không ai swap -> không có phí giao dịch -> các LP ở lại sẽ không còn động lực về phần thưởng -> tiếp tục khiến giá native token lao dốc.
Nhưng Tokemak sẽ đứng ra đảm bảo vấn đề này. Phí giao dịch (thay vì bị những user cá nhân xả) thì sẽ được Tokemak thu về, tập trung trong Treasury (ngân quỹ), tạo thêm backed value (giá trị được bảo chứng) cho đồng TOKE -> càng nhiều người stake TOKE -> khuyến khích LP thêm thanh khoản ở đầu bên kia của Reactor -> Thanh khoản ở đầu các sàn giao dịch sẽ càng dồi dào -> Tạo ra thêm nhiều phí giao dịch hơn.
So sánh với các giải pháp thanh khoản
Nếu xét trên thang đo độ ổn định dài hạn cho thanh khoản, Tokemak sẽ ổn định hơn các mô hình farming truyền thống, nhưng được đánh giá là thấp hơn mô hình của Olympus DAO.
Tuy nhiên, Olympus DAO tạo ra một khái niệm mới là “Protocol owned”, hiểu nôm na là giá trị tài sản sẽ được sở hữu bởi chính giao thức của Olympus DAO thông qua hình thức bán Bond – Trái phiếu. Cho nên điều này sẽ phần nào đặt ra những rủi ro về tính tập trung.
Nhận định cá nhân về Tokemak
Tokemak đặt ra roadmap là sẽ đạt được trạng thái “Singularity” – hiểu nôm na là lợi nhuận dưới dạng phí giao dịch dự án thu được sẽ đủ để tái đầu tư lại dưới dạng “Tạo thanh khoản”. Tức Tokemak kì vọng sẽ tạo được một vòng khép kín mà không cần phụ thuộc vào từng cá nhân LP.
Dù vậy, mình đánh giá viễn cảnh này vẫn còn khá xa và phía dự án vẫn chưa công bố thông tin gì về cột mốc này.
Theo thống kê, các sàn giao dịch hợp tác với Tokemak (như Uniswap, SushiSwap hay 0x,..) đang có dấu hiệu khởi sắc về mặt volume.
Tuy vậy, vẫn chưa có thống kê cụ thể về các cặp giao dịch mà Tokemak hỗ trợ. Hầu hết đây là các cặp có ít thanh khoản, cho nên khối lượng giao dịch cũng khó mà ổn định.
Cuối cùng, định giá FDV (Fully Diluted Valuation) của dự án cũng quá cao, dao động hoảng 6-7 tỷ USD. Bên cạnh đó, cơ chế farming sớm đặt một lượng lớn token TOKE vào một nhóm, tạo ra những rào cản lớn cho nhiều người dùng muốn tham gia sau này.
Con số định giá lớn thể hiện các nhà đầu tư đang khá tin tưởng vào tiềm năng lẫn sự hiểu quả của mô hình thanh khoản này. Tuy nhiên, nếu mô hình Reactor không đủ sức để cân bằng giá trị 2 bên “Token TOKE và Thanh khoản được thêm vào”, nhiều khả năng sẽ có một đợt thoái vốn lớn ra khỏi token dự án.
Tạm kết
Như vậy, chúng ta đã cùng điểm qua mô hình hoạt động của Tokemak, một trong những dự án DeFi 2.0 được kì vọng sẽ giúp xử lý được vấn đề thanh khoản hiện tại. Mình tạm tóm gọn những ý như sau:
- Bài toán mà Tokemak xử lý là vô cùng cấp thiết.
- Mô hình Tokemak được đánh giá có độ ổn định thanh khoản tốt hơn mô hình farming truyền thống, song vẫn không ổn định như cơ chế bonding của Olympus DAO.
- Tokemak (giống với Olympus) gặp một rào cản lớn khi lượng giá trị đổ về phía token dự án lớn, tạo rào cản cho dòng tiền mới đổ vào, đồng thời khiến cán cân “Thanh khoản – Token dự án” có phần bị lệch.
Coin68 tổng hợp
Có thể bạn quan tâm:
