Hệ sinh thái Crypto là một bức tranh tổng quan trong thị trường tài chính phi tập trung giúp các nhà đầu tư hình dung được hướng đi của dòng tiền. Hãy cùng Coin68 tìm hiểu về hệ sinh thái Crypto qua bài viết dưới đây nhé!
Hệ sinh thái Crypto là gì? Tầm quan trọng của hệ sinh thái trong thị trường tiền mã hóa
1. Hệ sinh thái Crypto là gì?
Hệ sinh thái là một hệ thống phức tạp có sự tương tác giữa các yếu tố khác nhau nhưng lại hình thành một cấu trúc tổ chức hoàn chỉnh.
Trong tự nhiên, hệ sinh thái bao gồm các thành phần hữu sinh - vô sinh có khả năng tương tác và phụ thuộc vào nhau. Ví dụ, cây cối cần ánh sáng mặt trời và nước để thực hiện quá trình quang hợp và sinh trưởng. Động vật có thể ăn cây cối để sinh tồn và cung cấp phân bón tự nhiên cho đất. Các loài vi khuẩn có thể phân giải chất hữu cơ và tái tạo chất dinh dưỡng trong đất.
Trong công nghệ, hệ sinh thái là một mạng lưới các thiết bị được kết nối với nhau bằng có thể phụ thuộc hoặc hoạt động độc lập, không ngừng phát triển. Được cung cấp bởi các nền tảng và nhà sản xuất khác nhau, hệ sinh thái công nghệ đang trở nên ngày càng quen thuộc và phổ biến. Chẳng hạn, những hệ sinh thái công nghệ như Apple, Samsung đã trở thành phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta.
Vậy hệ sinh thái trong crypto là gì?
Với định nghĩa ở trên, thì hệ sinh thái Crypto là một hệ thống các dự án có thể kết nối, tương tác lẫn nhau để hỗ trợ blockchain cùng phát triển. Có thể thấy, Blockchain nền tảng đóng vai trò tương tự như rừng hoặc hồ nước trong hệ sinh thái tự nhiên hoặc phần mềm gốc trong hệ sinh thái công nghệ.
Còn các dự án được xây dựng trên blockchain được xem là các thành phần như cây cối, vi sinh vật. Các dự án này sẽ đồng thời hoạt động, liên kết, hỗ trợ lẫn nhau để thúc đẩy sự phát triển hệ sinh thái blockchain.
Bên cạnh đó, với cách áp dụng công nghệ blockchain, hệ sinh thái Crypto cung cấp cho người dùng phương thức truy cập vào một loạt các dịch vụ mà không cần phụ thuộc vào các tổ chức trung tâm và làm thay đổi cách thức hoạt động của thế giới tài chính.
2. Các mảnh ghép của hệ sinh thái Crypto
Để một hệ sinh thái Crypto phát triển thì các mảnh ghép trong đó phải vận hành một cách mượt mà, hỗ trợ lẫn nhau phát triển.
Vậy, các mảnh ghép trong hệ sinh thái Crypto gồm những gì?
Hệ sinh thái Crypto đã giúp các doanh nghiệp phát triển các sản phẩm và dịch vụ đổi mới để phục vụ cho mọi người trên khắp thế giới, cũng như cung cấp các dịch vụ tài chính phi tập trung đa dạng như thanh toán, chuyển tiền, giao dịch, đầu tư, dịch vụ ngân hàng, quản lý tài sản và game. Cụ thể hơn, hệ sinh thái Crypto được Coin68 phân thành 2 thành phần chính là off-chain và on-chain:
2.1. Hệ sinh thái off-chain của Crypto
2.1.1. Nhà phát triển
Những nhà phát triển đảm nhận việc tạo ra và duy trì công nghệ blockchain cơ bản để vận hành các loại tiền mã hóa. Họ cũng phát triển ví blockchain, sàn giao dịch và các ứng dụng khác giúp người dùng sử dụng crypto dễ dàng hơn.
2.1.2. Miner/validator
Thợ đào hoặc người xác minh có trách nhiệm xác nhận các giao dịch trên blockchain và thêm vào sổ cái. Họ được thưởng bằng crypto cho công việc của mình.
2.1.3. Sàn giao dịch
Sàn giao dịch cho phép người dùng mua, bán và giao dịch tiền mã hóa. Sàn cung cấp một nơi mà người mua và người bán có thể tìm nhau để trao đổi token của họ.
2.1.4. Doanh nghiệp
Các doanh nghiệp đang bắt đầu chấp nhận và thử nghiệm việc ứng dụng crypto làm phương thức thanh toán. Điều này giúp tăng cường việc sử dụng tiền mã hóa và làm cho crypto trở nên hữu ích hơn trong các giao dịch hàng ngày.
2.1.5. Nhà đầu tư
Nhà đầu tư mua tiền mã hóa với hy vọng giá trị của nó sẽ tăng lên. Họ cũng đầu tư vào các công ty đang phát triển công nghệ và ứng dụng có sử dụng tiền mã hóa.
2.1.6. Người dùng
Người dùng là những người sử dụng tiền mã hóa. Họ có thể sử dụng tiền mã hóa để mua hàng hóa và dịch vụ, hoặc đơn giản là nắm giữ chúng như một khoản đầu tư.
Hệ sinh thái off-chain Crypto vẫn đang ở giai đoạn phát triển, nhưng nó có tiềm năng thay đổi cách chúng ta nghĩ về tiền bạc và thu hút nhiều thành phần hơn để đóng góp cho hệ sinh thái.
2.2. Hệ sinh thái on-chain của Crypto
a/ Cơ sở hạ tầng
2.2.1. Oracle
Đây là một phần mềm hoặc phần cứng giúp kết nối dữ liệu từ ngoài thực tế với blockchain và smart contract. Chức năng quan trọng của Oracle là nhận và xác thực dữ liệu từ nguồn bên ngoài như thông tin thị trường, API và đưa vào blockchain để sử dụng trong smart contract và ngược lại. Để giải thích một cách đơn giản, Oracle có vai trò như một trung gian giữa dữ liệu ngoài chuỗi (off-chain) và trên chuỗi (on-chain).
Tìm hiểu thêm tại đây: Oracle là gì? Vai trò và tầm quan trọng của Oracle với Blockchain
2.2.2. Indexer
Indexer là một chương trình tạo nơi mà người dùng có thể truy xuất thông tin và tìm kiếm dữ liệu trên blockchain. Chức năng này giúp tìm kiếm thông tin trên blockchain nhanh chóng và dễ dàng, bao gồm dữ liệu giao dịch, nhật ký smart contract và các sự kiện khác.
Blockchain indexer đóng vai trò quan trọng trong nhiều ứng dụng, bao gồm dApps, blockchain explorers và các nền tảng phân tích. Đối với dApps, indexer cung cấp khả năng truy cập data on chain để người dùng có thể truy xuất các hoạt động giao dịch một cách nhanh chóng mà không cần đợi bên thứ 3.
Đối với blockchain explorers, indexer cung cấp dữ liệu cho các trang web cho phép người dùng xem và tương tác với blockchain.
Đối với các nền tảng phân tích, indexer cung cấp dữ liệu để theo dõi và phân tích xu hướng trên thị trường tiền mã hóa.
2.2.3. DAO
DAO (Decentralized Autonomous Organization) là một Tổ chức Tự trị Phi tập trung. Đơn giản mà nói, DAO là một cộng đồng chia sẻ chung giá trị. Đặc điểm của DAO bao gồm:
- Quyền biểu quyết: Các thành viên của DAO có quyền biểu quyết trong việc đưa ra các quyết định quản trị.
- Hệ thống phẳng và linh hoạt: DAO làm phẳng hệ thống phân cấp và tạo ra môi trường làm việc linh hoạt.
- Phân bổ nguồn lực: DAO phân bổ nguồn lực để đạt được mục tiêu cốt lõi của mình.
Tìm hiểu thêm tại đây: DAO 101 – Tất tần tật về Tổ chức Tự trị Phi tập trung (DAO)
2.2.4. Wallet
Ví blockchain là loại ví tiền mã hóa được kết nối với Internet, cho phép người dùng truy cập từ mọi nơi và tiến hành giao dịch nhanh chóng. Phần mềm ví blockchain có thể được cài đặt trên máy tính và điện thoại di động, trong khi người dùng phải chịu trách nhiệm quản lý khóa riêng tư. Có nhiều loại ví blockchain phổ biến như Metamask, Exodus, Trust Wallet, Coin98 Wallet, Zerion và Phantom.
Tìm hiểu thêm tại đây: Ví blockchain là gì? Những điều bạn cần biết trước khi sử dụng
2.2.5. EVM
EVM là một máy ảo trong mạng lưới Ethereum, được sử dụng để tương tác với blockchain Ethereum thông qua các hợp đồng thông minh và tuân thủ các quy tắc của Ethereum. Nó chạy trên mỗi nút trong mạng và xác định trạng thái của hệ thống và tính toán các trạng thái mới trong chuỗi Ethereum.
Tìm hiểu thêm tại đây: Ethereum Virtual Machine – EVM (Máy ảo Ethereum ) là gì?
b/ DeFi
2.2.6. DEX
DEX (Decentralized Exchange) là sàn giao dịch phi tập trung, nơi mọi giao dịch diễn ra trực tiếp giữa người dùng (mạng ngang hàng) thông qua quy trình tự động, không cần sự can thiệp của bên thứ ba hay bên trung gian. Điều này cho phép người dùng hoàn toàn kiểm soát tài sản và giao dịch của mình mà không lo lắng về bảo mật, hacker hay lừa đảo.
Có thể bạn quan tâm:
2.2.7. Staking
Staking là quá trình lưu trữ một số lượng tiền kỹ thuật số trong ví của một dự án Blockchain trong một khoảng thời gian nhất định để nhận phần thưởng. Số lượng phần thưởng được phụ thuộc vào số lượng và thời gian bạn đã đầu tư. Đây tương tự như việc gửi tiền tiết kiệm vào ngân hàng để nhận lãi sau một khoảng thời gian nhất định.
Tuy nhiên, khi tham gia Staking, bạn đóng vai trò là người hỗ trợ cho dự án Blockchain sử dụng cơ chế Proof of Stake nhằm nâng cao tính bảo mật, tốc độ giao dịch và khả năng mở rộng của dự án. Đồng thời, việc tham gia Staking không ảnh hưởng đáng kể đến môi trường và tiêu thụ năng lượng như cơ chế Proof of Work.
Tìm hiểu thêm tại đây: Staking là gì? Tìm hiểu và hướng dẫn Staking dành cho người mới bắt đầu trong Crypto
2.2.8. Lending và Borrowing
Lending và Borrowing trong lĩnh vực tiền mã hóa là quá trình vay và cho vay các loại token. Điều này có thể được thực hiện thông qua các nền tảng tập trung hoặc phi tập trung.
Các nền tảng tập trung tương tự như các ngân hàng truyền thống, với vai trò là trung gian giữa người cho vay và người vay. Người cho vay gửi tiền mã hóa vào nền tảng và người vay có thể vay mượn tiền mã hóa đó. Nền tảng thu phí lãi suất cho cả khoản vay và tiền gửi và sử dụng lãi suất đó để tạo ra thu nhập.
Các nền tảng phi tập trung, ngược lại, sử dụng hợp đồng thông minh để tự động hóa quá trình cho vay và vay mượn. Điều này có nghĩa là không có cơ quan trung tâm tham gia và tất cả các giao dịch được xử lý trên blockchain. Các nền tảng phi tập trung thường cung cấp lãi suất cao hơn so với các nền tảng tập trung, nhưng cũng mang theo nhiều rủi ro hơn.
Tìm hiểu thêm tại: Lending là gì? Những điều cần biết về dịch vụ Lending
2.2.9. Synthetic
Tài sản tổng hợp (synthetic asset) là một loại công cụ tài chính được neo theo giá của một tài sản cơ bản, nhưng không đại diện cho quyền sở hữu của tài sản đó. Chúng được tạo ra bằng cách sử dụng hợp đồng thông minh, đó là các hợp đồng tự thực thi được lưu trữ trên blockchain.
2.2.10. Stablecoin
Stablecoin còn được gọi là đồng tiền ổn định. Đây là một loại tiền mã hóa được phát triển trên blockchain và có giá trị ổn định. Giá của Stablecoin được neo vào một tài sản ổn định khác như vàng hoặc tiền pháp định (USD, EUR, VND).
Tìm hiểu thêm tại đây: Stablecoin là gì? Top 5 đồng Stablecoin trong thị trường Crypto
2.2.11. Bridge
Bridge là cầu nối giữa nhiều blockchain độc lập. Các bạn có thể xem Cross-chain bridge như một ‘người trung gian’ kết nối hai blockchain khác nhau và cho phép người dùng chuyển token, sử dụng hợp đồng thông minh, trao đổi dữ liệu cũng như sử dụng các chức năng khác.
Tìm hiểu thêm tại: Cross-chain Bridge là gì? Làm sao kể các blockchain kết nối với nhau?
2.2.12. Launchpad
Launchpad, còn được gọi là crypto incubator, là một nền tảng cho phép các dự án gọi vốn từ các nhà đầu tư. Việc tiếp cận các giao dịch giai đoạn đầu có nghĩa là nhà đầu tư có thể mua với giá rẻ hơn trước khi dự án được bán công khai (public sale) trên thị trường.
2.2.13. SocialFi
SocialFi là sự kết hợp giữa các tính năng của mạng xã hội và tài chính phi tập trung (DeFi). Các nền tảng SocialFi cung cấp giải pháp Web 3.0 để tạo ra, quản lý và sở hữu các tài khoản và nội dung trên mạng xã hội.
Điểm đặc biệt của SocialFi là những người tạo nội dung, người ảnh hưởng và các thành viên có khả năng kiểm soát tốt hơn dữ liệu của họ, tự do ngôn luận và tạo ra khả năng kiếm tiền từ mạng xã hội bằng sự tương tác của họ.
Tìm hiểu thêm tại đây: SocialFi là gì? Tìm hiểu về 5 dự án SocialFi nổi bật nhất năm 2023
3. Các hệ sinh thái Crypto nổi bật và tiềm năng
3.1. Ethereum
Một số dự án trên Hệ sinh thái Ethereum
Hệ sinh thái Ethereum là một hệ sinh thái thu hút được nhiều dòng tiền lớn từ bên ngoài nhất trong thị trường Crypto. Không chỉ bởi vì tính bảo mật của toàn bộ hệ sinh thái mà còn vì số lượng các dự án chất lượng trên Ethereum tương đối nhiều.
3.2. BNB Chain
Một số dự án trên hệ sinh thái BNB Chain
BNB Chain là một hệ sinh thái được hỗ trợ và phát triển bởi Binance, sàn giao dịch tập trung lớn nhất hiện nay. Với đặc điểm này, các nhà phát triển ứng dụng phi tập trung sẽ quan tâm hệ sinh thái BNB nhiều hơn.
3.3. Polygon
Một số dự án trên hệ sinh thái Polygon
Polygon (trước đây gọi là Matic Network) là một nền tảng blockchain Layer 2 có tiềm năng trong năm 2023. Nền tảng này cung cấp khả năng mở rộng cho Ethereum, giúp giảm chi phí giao dịch và tăng tốc độ xác nhận giao dịch. Polygon đã được phát triển để giải quyết vấn đề về tốc độ chậm và chi phí cao trong quá trình xử lý giao dịch trên Ethereum. Bởi vì thế, các dự án trên Ethereum di chuyển sang Polygon và phát triển trên đó tương đối nhiều.
Có thể bạn quan tâm: Polygon zkEVM là gì? Đột phá mới về Layer 2 đến từ Polygon
3.4. Solana
Một số dự án trên hệ sinh thái Solana
Hệ sinh thái Solana là một hệ sinh thái đang phát triển nhanh chóng gồm các ứng dụng, giao thức và công cụ phi tập trung được xây dựng trên blockchain Solana. Bởi vì cơ chế Proof of History, các dự án trên Solana được thừa hưởng tốc độ giao dịch nhanh nên thu hút được rất nhiều dự án cần chú trọng vào TPS.
3.5. Sui
Một số dự án trên hệ sinh thái Sui
Sui là một dự án blockchain thế hệ mới với những ưu điểm nổi bật về khả năng mở rộng và độ trễ thấp. Điều này được đạt thành thông qua việc xử lý các giao dịch song song, giúp tận dụng tài nguyên hiệu quả hơn và mở rộng khả năng xử lý.
Tuy nhiên, do là một hệ sinh thái mới phát triển gần đây, Sui sử dụng ngôn ngữ lập trình Move thay vì Solidity, dẫn đến việc các sản phẩm trong hệ sinh thái chưa đa dạng và phong phú như các hệ sinh thái đã được phát triển từ trước.
Có thể bạn quan tâm: Tổng quan về hệ sinh thái Sui
3.6. Aptos
Một số dự án trên sinh thái Aptos
Aptos là một nền tảng blockchain Layer 1 đặc biệt được phát triển để giải quyết những vấn đề quan trọng liên quan đến độ tin cậy, khả năng mở rộng và khả năng sử dụng, những vấn đề mà các nền tảng Layer 1 hiện có đã gặp phải khó khăn. Với công nghệ độc đáo gọi là Block-STM, Aptos có thể xử lý hơn 130.000 giao dịch mỗi giây, đồng thời giữ mức phí giao dịch thấp.
Tương tự như Sui, Aptos là một hệ sinh thái blockchain mới, do đó, lượng tiền di chuyển trong hệ sinh thái này chưa đạt đến quy mô của các hệ sinh thái đã được phát triển từ trước và chưa thu hút sự tham gia của nhiều nhà phát triển.
Có thể bạn quan tâm: Aptos là gì? Tổng quan hệ sinh thái Aptos
4. Tổng kết
Qua bài viết trên, Coin68 đã cung cấp cho các bạn thông tin về hệ sinh thái Crypto và các mảnh ghép cần có để một hệ sinh thái phát triển. Với những thông tin này, Coin68 hy vọng các bạn có một góc nhìn khách quan và chiến lược khi tham gia đầu tư vào thị trường đầy biến động. Chúc các bạn thành công!
Lưu ý: Coin68 không chịu trách nhiệm với bất kỳ quyết định đầu tư nào của các bạn. Chúc các bạn thành công và kiếm được thật nhiều lợi nhuận từ thị trường tiềm năng này.
