Trong bối cảnh mà người người nói về Blockchain, nhà nhà xôn xao Blockchain, thậm chí còn có không ít người đứng lên khẳng định công nghệ này là phát minh lớn nhất của con người sau Internet, có bao giờ bạn đặt câu hỏi rằng: Liệu những bài toán giải được bằng Blockchain thực ra cũng có thể được giải quyết bằng nhiều cách khác? Hôm nay, Ban biên tập Coin68 xin gửi đến quý bạn đọc một bài viết rất thú vị của tác giả Người suy nghĩ, đăng trên diễn đàn Spiderum.com, dẫn nguồn từ facebook Nghiêm Tiến Viễn về một góc nhìn mới đến công nghệ Blockchain.
Bài viết sẽ gồm 2 phần: phần 1 sẽ là những luận điểm của tác giả về những nhược điểm của Blockchain trong thời điểm hiện tại, phần 2 sẽ phản biện để đánh trả lại những luận điểm đã nêu. Hi vọng sau loạt bài này, quý độc giả sẽ có thêm được một góc nhìn mới về “công nghệ của tương lai” này.
[button color=”” size=”” type=”round” target=”” link=”https://coin68.com/product/vi-cung-trezor-trezor-hardware-wallet”]Đặt mua ví cứng TREZOR ngay[/button]
Blockchain được biết đến là công nghệ đứng đằng sau hệ thống tiền mã hóa nổi tiếng
nhất thế giới – Bitcoin. Có thể nói khi Bitcoin gây bão trên thị trường tài chính thì
Blockchain cũng gây sốt trong giới công nghệ. Số lượng công ty có ý định nghiên cứu và áp
dụng Blockchain ngày càng nhiều, lương trả cho kỹ sư Blockchain ngày càng cao. Công ty
nào cũng muốn đi trước đối thủ, áp dụng công nghệ được cho là tương lai của thế giới này.
Blockchain được hứa hẹn sẽ thay đổi cuộc sống 1 cách sâu sắc, không chỉ trên Internet mà còn trong thế giới thực, từ tài chính cho tới nông nghiệp.
Nhưng..
Sau một thời gian tìm hiểu, tôi lại có suy nghĩ khác. Có phải người ta đã quá tô hồng những
lợi ích của Blockchain mà bỏ qua những nhược điểm “chết người” của nó ? Ít có bài phân tích viết về nhược điểm của Blockchain, và do đó, tôi muốn viết bài này mong có thể cùng thảo luận với tất cả mọi người.
Câu hỏi gốc mà tôi đặt ra là:
Tôi có thể sử dụng Blockchain vào ứng dụng hiện tại không?
Và câu trả lời mà tôi tìm được là:
Phần lớn những bài toán giải được bằng Blockchain thực ra cũng có thể giải được bằng cách khác.
(Lưu ý: tôi muốn hướng đến những bài toán/ứng dụng không liên quan lĩnh vực tài chính)
Gần đây tôi có tham gia 1 hội thảo về Blockchain, có sự tham gia và trình bày của VeriMe
(https://www.verime.mobi) . Theo trình bày của bạn thì nhờ ứng dụng công nghệ
Blockchain mà các bạn ấy đã giải được bài toán mà nhiều năm chưa giải được. Theo cách
truyền thống, các bạn ấy phải lưu trữ thông tin người dùng trên 1 máy chủ trung tâm, và
như thế sẽ gặp vấn đề về lòng tin (như vụ Facebook vừa qua). Giải pháp hiện tại là các
bạn dùng cách lưu trữ phân tán (lưu trên chính thiết bị người dùng) và áp dụng thêm tiền
kỹ thuật số (đồng VME) để tạo mô hình kinh tế trong phần mềm.
Vấn đề ở đây là các bạn cho rằng các bạn đã ứng dụng Blockchain để giải quyết bài toán
gốc – NHƯNG – không phải thế. Cái các bạn ứng dụng là “tiền kỹ thuật số”, để tạo ra “giá
trị gia tăng” cho sản phẩm. Các bạn không lưu trữ thông tin gì trên Blockchain (mà lưu trực tiếp trên máy người dùng) do đó không thể nói là ứng dụng công nghệ Blockchain.
Nếu bỏ phần tiền đi trong ứng dụng của bạn, thì nó không khác gì một ứng dụng bình
thường, chỉ là chuyển từ lưu trữ trên server sang lưu trữ ngay trên thiết bị cuối.
Có nhiều sản phẩm khác cũng được giới thiệu là áp dụng công nghệ Blockchain như truy
xuất nguồn gốc, logistic, lưu trữ dữ liệu.. Đây là những bài toán cũ, vốn đã có những giải
pháp ở mức này hay mức khác, và nay được nghiên cứu để áp dụng Blockchain.
Nhưng liệu việc áp dụng Blockchain vào những lĩnh vực này có hiệu quả không ? Khi mà Blockchain tồn tại những nhược điểm sau:
Thông tin lưu trữ mãi mãi và không thể sửa được
Người ta nói đến đặc điểm này của Blockchain như là một ưu điểm nổi trội của công nghệ
này. Chúng ta có thể thấy đây là giá trị cốt lõi của Blockchain khi áp dụng vào tiền mã
hóa. Nhưng, nếu áp dụng vào một ứng dụng khác thì sao?
- Truy xuất nguồn gốc có cần lưu trữ thông tin mãi mãi không ? Liệu ngày hôm nay tôi có
muốn biết 5 năm trước mình đã ăn cái gì, mua ở đâu, trồng như thế nào không? - Khi lưu trữ file trên nền tảng blockchain, tôi có cần biết cách đây 10 năm tôi đã upload
file gì lên không?
Trong phần lớn trường hợp, câu trả lời sẽ là “Không”. Vấn đề của blockchain là nó lưu trữ
mọi thứ mãi mãi, và nó có thể gây ra một sự lãng phí lớn về không gian lưu trữ. Càng sử
dụng lâu, càng nhiều “rác”. Bitcoin hiện cần tối thiểu 145Gb trên máy tính để download
toàn bộ giao dịch đã phát sinh (https://bitcoin.org/en/bitcoin-core/features/requirements).
Đấy là mới chỉ những thông tin về giao dịch (mua-bán), nếu nó phải thêm vào những
thông tin khác về sản phẩm, vận chuyển, và những metadata khác nữa thì sẽ thế nào. Mỗi
node khi muốn tham gia vào hệ thống phải chuẩn bị ổ cứng dung lượng lớn để download
sổ cái chung này.
Vấn đề băng thông
Mỗi node cần liên lạc với những node khác để nhận giao dịch về, xác thực giao dịch và
công bố kết quả kiểm tra giao dịch. Những nhiệm vụ này làm tốn băng thông mạng, có thể
ảnh hưởng lớn tới mạng Internet trong khu vực. Từ link ở phần 1 các bạn cũng có thể thấy băng thông cần thiết là 500Mb download/1 ngày và 5Gb Upload/ngày. Wtf ?
Vấn đề độ trễ xác minh giao dịch
Không ai xa lạ với vấn đề này. Mạng Bitcoin càng lúc càng mất nhiều thời gian để xác
minh 1 giao dịch. Đã có những giải pháp kỹ thuật hoặc những mô hình Blockchain cải
tiến để giải quyết vấn đề này. Nhưng thực sự thì vẫn chưa thể bằng những mô hình truyền
thống như Visa. Tôi đang có ý định áp dụng tiền mã hóa thành 1 loại tiền để giao dịch trên
ứng dụng livestream của mình – Myidol.live. Đây là 1 ứng dụng livestream tặng quà như
Bigo nhưng có thể chạy được trên Facebook, Youtube. Khách xem tặng tiền cho người
đang livestream – concept cơ bản là vậy. Vấn đề xác minh giao dịch gây ra phiền toái
không hề nhỏ ở đây. Khi khách hàng tặng quà cho idol, người ta muốn thấy quà của mình
xuất hiện lên màn hình – ngay lập tức – hoặc ít ra cũng trong phạm vi 30s. Không thể tặng
quà xong chờ 10 phút sau thì mới biết giao dịch đó có thành công hay không. Pain in the
ass.
Vấn đề về xử lý
Mạng Blockchain như Bitcoin sử dụng Proof of Work, nôm na là “làm việc hăng say, vận
may sẽ tới”. Càng bỏ nhiều công sức thì xác suất kiếm được thưởng càng cao. Việc này đã
tạo nên cơn sốt card đồ họa mà chúng ra đã thấy. Người người nhà nhà thi nhau tậu dàn
trâu cày khủng để đào tiền kỹ thuật số và duy trì mạng Blockchain.
Điều này đồng nghĩa việc xây dựng mạng blockchain trên ứng dụng di động là bất khả thi
do giới hạn về năng lực tính toán. Tôi có ý tưởng xây dựng một ứng dụng voting nhỏ trên
smartphone cho cộng đồng, với tham vọng minh bạch hóa quá trình bầu cử (lý thuyết là
vậy). Nhưng ứng dụng như vậy sẽ gây nóng máy và hao pin, chẳng ai thích điều đó cả. Kể
cả khi toàn bộ cộng đồng tham gia và sử dụng ứng dụng voting của tôi, cũng sẽ gặp phải
Vấn đề tấn công quá bán
Có 2 cách để ứng dụng Blockchain cho sản phẩm của mình. 1 là ứng dụng 1 mạng lưới
Blockchain đã có sẵn – lựa chọn thường thấy là mạng ETH. Cách thứ 2 là xây dựng mạng
Blockchain của riêng mình. Việc đó nảy sinh vấn đề. Tôi đã nghĩ đến việc áp dụng
Blockchain trong việc kê khai hóa đơn doanh nghiệp. Công ty này bán hàng cho công ty
khác, đó là 1 giao dịch. Nếu có thể áp dụng được Blockchain thì thực sự tăng tính minh
bạch và giảm tải cho khâu kiểm toán. Ngoài việc 1 mạng lưới như vậy cần sự vào cuộc
mạnh mẽ của chính quyền, thì những thông tin như vậy sẽ không muốn áp dụng 1 mạng
Blockchain công cộng như ETH. Nhưng xây 1 mạng riêng thì không phải là chuyện dễ
dàng. Phải yêu cầu mỗi doanh nghiệp cung cấp 1 máy tính kết nối mạng để duy trì và xác
thực mạng Blockchain ?
Nếu mạng tự xây dựng không đủ độ lớn cần thiết, nguy cơ bị tấn công quá bán là rất cao
(Trường hợp 1 node có năng lực tính toán lớn hơn 50% toàn hệ thống có thể thao túng
được kết quả xác thực giao dịch)
Vấn đề trustless
Mạng Blockchain được xây dựng với ý tưởng là bạn không cần tin tưởng ai để thực hiện
giao dịch. Bạn tự mình xác minh mọi giao dịch và đảm bảo không có gian lận – và nó thực
sự hoạt động tốt. Nhưng smart contract có còn đảm bảo được điều này ?Smart contract là một ý tưởng rất hay mà tôi hứng thú tìm hiểu. Concept đơn giản nhất là tôi
và anh cá cược về thời tiết ngày mai nắng hay mưa. Cả 2 cùng đưa tiền cho 1 cái smartcontract giữ, nếu nắng, nó tự động chuyển tiền cho anh, nếu mưa nó chuyển tiền cho tôi. Mọi việc có vẻ công bằng và minh bạch. Nó giải quyết vấn đề là không cần đưa tiền cho 1 người thứ 3 mà không biết có thể tin tưởng được hay không.
Vậy, liệu có thể tin tưởng Smart contract?
Smartcontract luôn luôn hoạt động theo những gì nó được lập trình, tôi và anh đều xem được mã nguồn và biết nó làm gì, tại sao nó làm như vậy. Trở lại ví dụ trên, vấn đề đặt ra là làm sao cái Smartcontract này nó biết hôm nay trời nắng hay mưa ?
Chúng ta có thể sử dụng API của 1 dịch vụ thứ 3 để xác định điều này, nhưng như thế lại quay trở lại bài toán tin tưởng. Liệu có thể tin tưởng bên thứ 3 này hay không ? Smartcontract không thể hoàn toàn 100% trustless nếu dữ liệu đầu vào là không đúng.
Không chỉ có vậy, nếu hôm nay lúc nắng, lúc mưa sẽ gây ra sự không thống nhất giữa các node và không nhận được kết quả xác đáng.
Xem thêm: Nonce
Vấn đề ăn cắp ý tưởng
Smartcontract là minh bạch và ai cũng có thể đọc, hiểu, biết nó làm gì. Điều đó là tốt trong
1 giao dịch, 2 bên cần hiểu rõ những gì mình kí kết. Việc này lại đặt ra 1 câu hỏi khác.
Nếu tôi cung cấp cho khách hàng 1 dịch vụ có sử dụng smartcontract. Thì đối thủ cũng có
thể dễ dàng copy và tạo ra dịch vụ tương tự trên Blockchain ?
Vấn đề bảo mật tài khoản
Blockchain cung cấp cho chúng ta một cái hòm chứa tiền và quảng cáo rằng không gì có
thể phá vỡ được. Tiền của bạn sẽ mãi là của bạn, miễn là “bạn giữ chìa khóa”. Chìa khóa ở
đây là 1 chuỗi ký tự dài mà bạn không thể nhớ theo cách thông thường bạn nhớ mật khẩu
đăng nhập website. Và khi bạn có hàng trăm cái chìa khóa như vậy, bạn phải lưu trữ
chúng ở một nơi nào đấy. Chúng ta lại quay lại vấn đề cũ, thay vì làm sao để giữ tiền an
toàn thì làm sao giữ chìa khóa được an toàn
Có rất nhiều câu chuyện kể về một anh chàng nào đấy mất đi cả 1 gia tài chỉ vì thanh lý máy tính cũ, mà trong đó có chứa chìa khóa tới ví Bitcoin đào từ nhiều năm trước. Những website như blockchain.info cho phép bạn tạo ví và lưu trữ chìa khóa trên đó thì lại đưa hệ thống về bài toán lưu trữ tập trung, dễ dàng bị hacker ghé thăm và đánh cắp tiền.
Và khi bạn muốn đưa ví blockchain vào ứng dụng của mình, bạn sẽ phải trả lời câu hỏi:
“Ứng dụng hay người dùng sẽ là bên giữ chìa khóa?”
Cách nào cũng rắc rối cả.
Đây là những đúc kết của tôi khi cố gắng mày mò tìm cách ứng dụng Blockchain vào những
sản phẩm của mình. Và kết luận của tôi là “Blockchain chỉ phù hợp với ứng dụng Finance;
với những ứng dụng Non-Finance, chúng ta sẽ có cách tiếp cận đơn giản và hiệu quả hơn
Blockchain nhiều lần!” Những ý kiến này hoàn toàn là quan điểm cá nhân và tôi rất muốn
được lắng nghe ý kiến phản biện của bạn.
(còn tiếp)
Theo Spiderum
